De Amsterdamse bedevaart die langs coffeeshops en nachtclubs voert

Bij de Chinees in Diemen, waar ze stopten voor het avondeten, zijn twee pelgrims achtergebleven. Ze konden niet meer. De rest, een twintigtal dik ingepakte wandelaars, begon ’s ochtends om half negen in Utrecht, en komt nu, ’s avonds tegen achten, Amsterdam binnen om mee te doen aan de nachtelijke bedevaartstocht de Stille Omgang. Over de wangen van Wanda de Jong (66) uit Houten blaast de striemende wind een traan voort. “Oi, oi, oi”, puft ze. “In de polder was het bar, daar gingen we bijna omver.”

Meer dan vierduizend gelovigen kwamen zaterdagnacht vanuit het hele land op bedevaart naar de hoofdstad. De meesten met de bus, maar sommigen ook te voet. De traditie gaat terug tot 16 maart 1345. Een man braakte op zijn sterfbed een hostie uit, het ronde stukje brood dat na heiliging door een priester verandert in het lichaam van Christus. Maar toen het braaksel verbrand werd, zoals destijds gewoon was, bleef de hostie ongeschonden.

Mirakel van Amsterdam

De route vindt zijn oorsprong in het verhaal van de ‘zelfverplaatsing’. Nadat een vrouw de hostie in de Oude Kerk had gebracht, zou hij zelf weer zijn teruggegaan naar de Kalverstraat. Tussen die twee plaatsen lopen sindsdien jaarlijks gelovigen heen en weer, om het zogeheten Mirakel van Amsterdam te gedenken.

Kranig zet Wanda de Jong de ene voet voor de andere. De gepensioneerd lerares levensbeschouwing dacht een uur geleden nog dat ze het niet zou halen. “Maar kijk, nu ga ik als een tierelier”, zegt ze, terwijl ze oversteekt en daarbij een rood stoplicht negeert. “Een paracetamol deed wonderen.” Achter haar klinkt het opgewekt: “En we hebben natuurlijk de Heilige Geest!” Het is de Utrechtse diaken Lex Janssen (56) – zijn gelaat is rood van de kou. “Ja,” beaamt Wanda de Jong. “Maar ik heb me er ook op gekleed. Een lange winterjas over m’n billen. Vier truien. En een fijn wollen hemdje dat nog van m’n moeder zaliger is geweest.”

Na een klein uur arriveren ze in de Sint Franciscus Xaveriuskerk, waar ze op adem komen tussen de houten banken. Wanda de Jong opent nog snel een boterhamzakje voordat de mis begint. Een bank verderop haalt een man een blokfluit uit zijn rugtas. “Om de pelgrimsliederen te begeleiden.”

Dan verschijnt Lex Janssen voorin de kerk, om voor te lezen uit de Bijbel. Hij heeft zich voor de gelegenheid omgekleed. In plaats van een windjack en zwarte pet draagt hij nu een lang wit gewaad met paarse stola. Daaronder zijn bonkige donkerbruine wandelschoenen.

Verwondering

Weer buiten, als de Stille Omgang begint, kijken de pelgrims voor zich uit. Gesprekken verstommen. Sinds enkele eeuwen lopen de gelovigen de tocht stilzwijgend. Een traditie ontstaan uit protest tegen de protestantse staatskerk, die het katholicisme destijds allerlei verboden oplegde. Voor een zaterdagnacht zijn de straten van Amsterdam opvallend rustig: de temperatuur jaagt de kroegen leeg. Af en toe klinkt een rinkelende fietsbel van iemand die de pelgrims in de haast dreigt aan te rijden.

Ze stuiten op verbaasde blikken in de Amsterdamse straten. Een jongen met een wenkbrauwpiercing en opblaasballon in de vorm van een eenhoorn blijft even staan om te kijken. Het gaat langs coffeeshops, nachtclubs, de condoomwinkel. “Je ziet de mensen denken: ‘Wat gebeurt hier?’”, zegt Wanda de Jong. “Eeuwen geleden klonk ook precies die vraag. En ja, een hostie, dat moet je tegenwoordig ook uitleggen. Maar je ziet dat de mensen verwonderd zijn. Dat wil ik graag aanstichten.”

Lees ook hoe er een einde is gekomen aan de treinbedevaarten vanuit Nederland naar Lourdes.