Ons land moet een ruimhartig asielbeleid voeren, bepleit Jan Hendriks, bisschop van Haarlem-Amsterdam. Ook als het om de nieuwe stroom Afghaanse vluchtelingen gaat. Van het CDA verwacht hij steun voor dit standpunt. “Ze moeten hun christelijke wortels waarmaken.”
Jan Hendriks is de eerste om toe te geven dat het misschien niet verrassend is dat hij als rooms-katholieke bisschop zaterdag tijdens de viering van de katholieke Werelddag voor Migranten en Vluchtelingen opriep tot een warm welkom voor mensen die op de vlucht zijn. Die houding hoort immers bij het basispakket van zijn kerk. Zo heb je de Katholieke Sociale Leer die de nadruk legt op de waardigheid van ieder mens, “geschapen uit liefde door God naar Zijn beeld en gelijkenis”. Iedereen is dus gelijk. Verder was Jezus zelf een vluchteling. Vlak na zijn geboorte moest hij met Jozef en Maria al uitwijken naar Egypte omdat koning Herodes hem wilde vermoorden. Dan is ook het Oude Testament nog doorspekt met oproepen om je te bekommeren om vreemdelingen. Tenslotte hoort ook de bisschop van Haarlem-Amsterdam de huidige paus telkens weer pleiten voor een menswaardige behandeling van vluchtelingen. Franciscus ging zelfs naar Lesbos, nam een aantal vluchtelingengezinnen mee terug naar huis en bood ze onderdak.
En toch wil ook bisschop Hendriks het nog een keer hardop zeggen. Ook Nederland moet ruimhartig zijn. “Je ziet nu dat het beleid erop gericht is om vluchtelingen zoveel mogelijk buiten de deur te houden. De muren rond Fort Europa worden zo hoog mogelijk opgetrokken waardoor mensen in de slotgracht – in dit geval de Middellandse Zee – verdrinken. Het is mensonwaardig en niet vol te houden. Dit moet echt anders.”
Betekent dit ook dat wij de Afghanen die nog graag naar ons land willen komen, stuk voor stuk moeten toelaten?
“Natuurlijk moet je daarin ook afwegingen maken en kijken naar concrete situaties, dat erken ik. Maar mensen die in nood zijn hebben recht op hulp en opvang. Dat moet de grondhouding zijn. Verder moet bij alles wat je doet de drijfveer zijn dat je wilt werken aan een inclusieve wereld. De kerk ziet de wereld als één grote mensenfamilie. We bewonen samen één groot gezamenlijk huis.”
Dus de Afghanen zijn welkom wat u betreft, ook al zijn het er duizenden?
“Afghaanse vluchtelingen, zeker. Maar het werken aan een inclusieve wereld betekent dus meer dan het toelaten van vreemdelingen. Het betekent ook dat je serieus werk maakt van ontwikkelingssamenwerking, zodat een meer rechtvaardige wereld ontstaat waardoor mensen niet meer hoeven te vluchten.
Daarnaast is de manier waarop ze nu hierheen komen vaak mensonterend. Met gevaar voor eigen leven en overgeleverd aan mensensmokkelaars. Ik ben voorstander van de zogenoemde ‘humanitaire corridors’ van de Sant’Egidio-gemeenschap. Daarbij gebeurt de screening in het land waar men vandaan komt en worden de mensen op een veilige, menswaardige manier overgebracht. Zo zijn al duizenden kwetsbare vluchtelingen overgebracht naar landen als Italië, Frankrijk en België. Waarom gaan we dat in Nederland ook niet doen?”
In Harskamp werd door bewoners fel geprotesteerd tegen komst van Afghaanse vluchtelingen. Wat zegt u tegen die mensen?
“Daar zeg ik tegen: natuurlijk moet je goed kijken wie je toelaat. Nogmaals: daar moeten afwegingen in gemaakt worden. Ook ik ben me ervan bewust dat er draagvlak moet zijn voor de opvang van asielzoekers. Maar ik zou ook tegen de mensen in Harskamp willen zeggen: ‘Kijk eens welke goede bijdrage vluchtelingen aan onze samenleving leveren’. Ik kom bij Syrisch-orthodoxe christenen die vaak uit Irak en Syrië naar ons land zijn gevlucht. Als je ziet wat die hier hebben opgebouwd. Wat voor zaken die hebben: winkels, restaurants. Ze werken in de rechterlijke macht, aan onze universiteiten. Daar word ik optimistisch van. Verder ga je angst alleen maar tegen door dialoog. Mensen moeten elkaar dus leren kennen.”
Hoe kijkt u tegen het politieke debat over migratie aan in ons land?
“Daar ben ik ongelukkig mee. Neem nou dat eindeloze soebatten over die groep kwetsbare asielzoekers uit kamp Moria. Uiteindelijk mochten er dan honderd naar Nederland komen. Op deze wijze help je mee aan een wereldwijd gevoel van ‘ze laten ons stikken’. ”
Wat vindt u van de rol van het CDA in deze kwestie?
“Wijzelf hebben vanuit ons bisdom het CDA toentertijd flink bestookt om zich ruimhartig op te stellen ten opzichte van de mensen in kamp Moria. Dat heeft maar een heel klein beetje geholpen. Ik vind dat uiterst teleurstellend.”
Wat verwacht u dan van een grote christelijke partij die het CDA toch nog altijd is?
“Ze moeten hun christelijke wortels beter op de kaart zetten. Dat betekent onder meer dat je er moet zijn voor de armsten van de armen. Dus ook voor vluchtelingen. Die mag je niet vergeten.”
U vindt dat het CDA dat wel gedaan heeft?
“Laat ik zeggen: ik hoop dat de partij zich in de toekomst ruimhartiger opstelt.”
Nu zijn er ook partijen als de PVV en Forum voor Democratie die de deur helemaal willen dichtgooien voor vluchtelingen en migranten. Kan een katholiek volgens u op dergelijke partijen stemmen?
“Dat moet u eigenlijk niet aan mij vragen.”
U bent bisschop.
“Ik ga me niet direct mengen in de politieke keuzes van mensen. Wel kan ik zeggen wat wel en niet overeenkomt met christelijke waarden. Een van die waarden is die ruimhartigheid naar mensen in nood. Dus zeker naar vluchtelingen, maar ook naar migranten uit straatarme landen waar je geen fatsoenlijk bestaan kan opbouwen. Die mensen zijn in nood en moeten dus welkom zijn.”
Zou u zelf overwegen een vluchteling onderdak te bieden?
“In mijn huis zou het kunnen, ik heb een logeerkamer. Die zou ik beschikbaar kunnen stellen. Ik ben er dus niet op tegen, maar ik zou moeten kijken of het in mijn concrete situatie haalbaar is voor mij en mijn omgeving. Dit alles betekent ook dat ik niet zo snel tegen een ander zou zeggen dat ze het zouden moeten doen. Dan wordt het snel een beetje makkelijk.”
Lees ook:
‘Ik ben fan: deze paus is pastoraal en missionair’
Jan Hendriks is sinds juni 2020 bisschop van Haarlem-Amsterdam. Hij wil dat de kerk zichtbaarder wordt in de samenleving. Maar hoe doe je dat als je minder geld hebt en de kudde gelovigen almaar kleiner wordt?
