Sissinghurst: een juweel van een tuin, die nooit té aangeharkt is

Sissinghurst Castle Garden, door velen de mooiste tuin van Engeland genoemd, ontwaakt uit zijn winterslaap. Een poëtische plek in de geest van schrijfster Vita Sackville-West.

1. LENTE! - Een rijk bloementapijt

Het zal voor de tuinlieden altijd weer spannend zijn hoe Sissinghurst in de lente ontwaakt. Hoe wolken witte en gele narcissen, bosanemonen, fritillaria, hyacinten, dwergirissen en tulpen hun weg vinden rond het Elizabethaanse landhuis met de markante toren. Want het is nogal een heritage, deze beroemde tuin.

Schrijfster Vita Sackville-West (1892-1962) en haar levensgezel Harold Nicolson kochten het landgoed in 1930 en maakten van de tuinen hun levenswerk. Daarin waren ze opvallend georganiseerd, blijkt uit volle notitieboekjes en lijstjes die bewaard zijn gebleven. Vooral Sackville-West was een perfectionist. De tuin kon altijd mooier.

De onderlinge taakverdeling: hij maakte de ontwerpen, zij deed de beplanting. Behalve voor het deel dat de lentetuin heet – te herkennen aan de rijen linden langs een geplaveid pad. Deze was geheel het werk van Nicolson. Trots was hij op de rijke hoeveelheid voorjaarsbloeiers van maart tot mei. Sackville-West omschreef dit bloementapijt lovend als ‘een lentetuin die doet denken aan La Primavera’, het bekende schilderij van Botticelli.

2. DE TORENKAMER - Werkkamer van Sackville-West

Sackville-West werd geboren op een ander bekend landgoed: Knole, veertig kilometer ten noorden van Sissinghurst. Ze hield van het leven op Knole. Haar ­latere gedichten en romans gingen dan ook vaak over landhuizen en de Engelse aristocratie.

Samen met diplomaat, politicus en schrijver Nicolson kreeg ze twee zonen. Het gelukkige stel leidde een voor die tijd onconventioneel, bohemien leven. Beiden waren biseksueel en hadden, met wederzijdse acceptatie, affaires met anderen. ‘Het is ongelooflijk hoe essentieel je voor mij bent geworden’, schreef Sackville-West in 1926 aan schrijfster Virginia Woolf. Over hun intense liefdesrelatie verscheen in 2018 de film Vita & Virginia.

Op Sissinghurst bracht Sackville-West de laatste decennia van haar leven door. In de toren werkte ze aan romans, tuinboeken en haar column ‘In your Garden’ voor The Observer. Neem vooral een kijkje in de voormalige werkkamer. Alsof ze er net nog zat.

3. HET LANDGOED - Ooit een vervallen Doornroosje-kasteel

‘De plek sprak direct tot mijn verbeelding en raakte mijn hart toen ik haar voor het eerst zag, op een lentedag in 1930. Ik zag wat ervan gemaakt kon worden. Het was het kasteel van Doornroosje’, schreef Sackville-West over het moment dat ze Sissinghurst voor het eerst zag. Het was altijd pijnlijk voor haar geweest om als vrouw (en enig kind) haar geliefde Knole niet te kunnen erven. Nu werd dit haar thuis.

Ooit stond hier een ­middeleeuwse waterburcht (waarvan alleen de slotgracht nog bestaat), in de 16de-eeuw werd er een deftig bakstenen landhuis met toren gebouwd. Tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756-63) fungeerde de toren als gevangenis voor Franse krijgsgevangenen – hun ­tekeningen zijn nog te zien in de muren – en daarna raakten huis en tuin in verval. Tot 1930.

Na aankoop begon een grondige renovatie van ­gebouwen op het terrein. Oude stallen aan de binnenplaats veranderden in een bibliotheek met plek voor vierduizend boeken én dierbare interieurstukken uit Knole. Ook de hopschuren en cottages werden opgeknapt. Die inspanningen maken Sissinghurst nog ­altijd tot een prachtplek, een juweel maar niet té opgepoetst, waar je eigenlijk wil blijven. Is het niet om de tuin, dan wel om de klassiek-Engelse, poëtische ­atmosfeer.

4. HET TUINONTWERP - Kamers met eigen geuren en kleuren

In het tuinontwerp zie je de geest van een onconventioneel echtpaar terug: klassiek, romantisch én ongetemd. Al in 1937 werden de poorten geopend voor het publiek, entreegeld moest in een blikje bij de ingang. De schrijfster zelf was vaak in de tuin te vinden en sprak graag met bezoekers.

Nog altijd voelt Sissinghurst als een plek waar je welkom bent. Het is heerlijk dwalen tussen de hoge heggen, oude muren en bloemen in subtiele kleurenschema’s. Elk seizoen is hier mooi. Er zijn lange lanen, doorkijkjes en intieme ‘kamers’, van een lente- en rozentuin tot een cottage- en witte tuin. Ieder met eigen geuren, kleuren en steeds een indeling waarover is nagedacht.

Na Sackville-Wests dood werd het landgoed geschonken aan de National Trust. Tegenwoordig wordt de tuin ­onderhouden door vaste tuinlieden en vrijwilligers.

5. DE BOOMGAARD - Wild land met bloesem en rozen

Mooi in bloei de komende weken: de boomgaard. Deze ligt op een deel van het terrein waar het vanwege alle puin in de grond (overblijfselen van de waterburcht) haast onmogelijk was om planten te laten groeien. De plek oogt als de perfecte overgang tussen de tuin en het weidse landschap erachter, maar bijna een eeuw geleden botsten hier voor het eerst de tuinidealen van de echtelieden met elkaar. Sackville-West omarmde de nostalgie en historie van het landgoed, en had hier een stuk wildernis in gedachten. Nicolson wilde het terrein cultiveren.

Fraaie tussenoplossing werd dit natuurlijke stukje land met fruitbomen, waarvan de stammen zijn begroeid met rozen. Die bloeien in juni. Nu, in de lente, is het genieten van een eindeloze hoeveelheid narcissen en fritillaria in het gras en de bloesem die van de takken schittert. Alsof je in de Hof van Eden bent.