Puike natuur en heerlijk stil op de Sallandse Heuvelrug

Een nieuwe bundel wandelkaarten door alle Nationale Parken roept bij Monica Wesseling de vraag op: is het daar nu echt anders struinen? De proef op de som op de Sallandse Heuvelrug.

Stiller dan stil, de grootste van heel Europa, de meeste bomen, het mooist, allerbeste, de crème de la crème van de natuurgebieden. Het klinkt nogal pedant, die lofzang in de nieuwe Wandelatlas 21 Nationale Parken Nederland. Want wie bepaalt wat de mooiste zijn? En sowieso; waarom is het ene gebied ‘park-waardig’ en het andere niet? Waarom niet De Wilck, de Yerseke Moer of het Zwanenwater?

Op pad over de Sallandse Heuvelrug, een van de 21 en volgens de parkwebsite het grootste aaneengesloten heidegebied van héél Europa en de enige plek in Nederland waar je korhoenders kunt spotten. Een wandeling met een strenge doch rechtvaardige blik en een winst- en verliesrekening.

Een pluspunt: ik ben moederziel alleen

De tocht begint al meteen met een pluspunt. Ik ben moederziel alleen op deze druilerige doordeweekse dag. De hei dampt, de heidestruiken zijn behangen met waterparels en op de schitterende lange rechte eikenlaan bakkeleien twee gaaien om een eikel. De bomen tooien zich langzaam in herfstkleuren. De bloemen die voorheen de natuurgraanakker van Natuurmonumenten opleukten zijn inmiddels verbruind en verdord tot bruine staketsels. In de berm nog wel wat kleur: het geel van de laatste haviks- en kruiskruiden en zelfs het blauw van cichorei.

Alledaagse bloemen en niet de reden van de ‘wereldberoemdheid’ en bijzondere status van de Sallandse Heuvelrug. Nee, dat is onder meer het korhoen, de vogel die uiterst zeldzaam en zieltogend is en die men door import van soortgenoten uit het buitenland probeert te redden. Vruchteloos tot nu toe want zo’n beetje alle kuikens die geboren worden sterven een vroege dood door voedselgebrek. Meer dan twee handenvol korhoenders zijn er dan ook niet te vinden.

Dat belet de communicatie-afdeling van het park niet vrolijk reclame te maken voor het korhoen.

‘Laat mensen de natuur beleven’

Een Nationaal Park moet immers vooral mensen trekken, legt voorzitter Michiel Rijsberman van het Samenwerkingsverband Nationale Parken uit: “Laat mensen de natuur beleven. Dan gaan ze er vanzelf voorzichtiger mee om. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de natuur niet wordt geschaad.” Voorwaarde om een Nationaal Park te worden is dan een recreatieve infrastructuur die de natuur niet schaadt.

Natuur die ook geld moet opleveren, waar mensen naar hartenlust moeten kunnen re­creëren, versnaperen en geld spenderen: ergernis zwelt op maar ach, vandaag valt er gelukkig niets van dit alles te ontdekken. Geen drommen mensen, de herberg nog gesloten en de natuur daarmee in eigen glorie. De boomstronken zijn bekleed met helgroene mossen, her en der zijn dikke aardappelboleten te zien.

Blauwvleugelsprinkhanen

Langzaam verheffen de flanken van het pad zich en worden heideheuvels. De bloeitijd van de heide is voorbij al blijven sommige struiken roze kleuren. Het is prima natuurheide. Geen aaneengesloten heidedek, maar lekker ‘brokkelig’ en daarmee precies wat zeldzame dieren als zandhagedissen en blauwvleugelsprinkhanen willen.

Dat gaat goed. Tot nu toe verdient de Sallandse Heuvelrug louter pluspunten. Stil, geen mensen en puike natuur. Een havik kekkert en er vliegt zowaar nog een vlinder. Ik stuit op een maisveld, gezoem zwelt aan en een groepje fietsende dames verschijnt, duidelijk ‘op uitje’. Maar dra herstelt zich de rust en welgemoed spanker ik door, langs de Palthetoren, een opvallend huis met witte toren in 1903 gebouwd in opdracht van de toenmalige bergeigenaar Van Wulfften Palthe. Bepaald geen sociale woningbouw. Aan de voet ervan een stukje levend hoogveen, een uiterst zeldzaam landschapstype, valt op een bord te lezen. Hoogveen houdt van voedselarme omstandigheden en heeft dus veel onder de vermaledijde stikstof te lijden.

Twee ploeterende mestkevers

Steeds opnieuw gaat het landschap open en dicht. Heide, veld en bos wisselen elkaar af en houden elk hoekje spannend. Plus, plus, plus maar daar zijn de rododendrons, vast ooit geplant door een eigenaar die het nodig vond De Sprengenberg te verfraaien. Echt natuurlijk komen de struiken niet over, ook al zijn diverse soorten inheems, en ik noteer het tweede minpuntje. De blik gaat naar de grond en kijk, passanten. Twee mestkevers kruisen ietwat ploeterend het pad en doen met hun glanzend zwarte schild de struiken snel vergeten.

Langzaam veranderen de fijn bochtige paden in rechte lijnen, en de inmiddels geopende herberg komt in zicht. Bij een prima cappuccino en een even aangename appeltaart komt het eindoordeel over de wandeling. Het genoegen was groot en nagenoeg volmaakt, maar eerlijk is eerlijk, de natuur van de Kwade Hoek op Goeree, de Strabrechtse Heide of die van De Brand in Udenhout is minstens even mooi en Parkwaardig. Maar ach; zal wel beleid achter zitten; besluit van mensen die wijsheid heten te bezitten.

Een roodborsttapuit vliegt over vergezeld van nóg een vlinder. De zon breekt door, de stilte blijft groots, het genoegen navenant.

Lees ook:

In het boerenland rond riviertje het Gein bij Abcoude herontdek je de schoonheid van Holland

Even vergeten hoe mooi Holland is? In het boerenland rond riviertje het Gein bij Abcoude word je opnieuw verliefd.