Zo’n rol als deze zou actrice Elise Schaap vaker moeten krijgen

Mijn vader is een vliegtuig
Regie Antoinette Beumer
Met Elise Schaap, Pierre Bokma, Stefan Rokebrand
★★★

Als je Eva de Vries af en toe kwijtraakt in Mijn vader is een vliegtuig, bedenk dan dat het fundament onder haar leven al vroeg is weggeslagen. Daarom staat ze zo wankel in het leven. De openingsfilm van het Nederlands Film Festival is een rake en ontroerende verbeelding van iemand die uit zelf­behoud verwoestende herinneringen heeft weggestopt en nu niet meer weet waardoor ze zo beschadigd is. Heel fijn hoe de film ­zaken lang in het ongewisse laat, ook al is die op andere momenten juist te uitleggerig.

Eva is een vrouw van halverwege de dertig met twee jonge dochters en een lieve man. Een sterke rol van Elise Schaap trouwens, het soort rol dat ze vaker moet krijgen. Dat de actrice komisch talent heeft, was al duidelijk. Maar hier zie je opnieuw dat ze ook dramatisch sterk is, ongetwijfeld ook dankzij de regie van Antoinette Beumer, die haar eigen boek verfilmde.

Eva’s vader zit in een psychiatrische ­instelling. Al dertig jaar, vernemen we later, al zal voor de kijker lang onduidelijk blijven waarom. Eva’s moeder overlijdt kort na het begin van de film, wat ertoe leidt dat Eva in het verleden begint te graven en steeds ­verder ontspoort.

Een klein zinnetje met een groot verleden

Er is een reden dat de film wat saai ­begint. Eva heeft de zaken dan nog op orde, ook al houdt ze er een minnaar op na en schrikt ze ’s nachts wakker van een man die in haar droom zwijgend in de slaapkamer staat. Een dreigende verschijning die de film helaas net iets te vaak opvoert (vier keer maar liefst), want het is de kijker al snel ­duidelijk wie de man is en dat iets in Eva’s jeugd heel erg is misgegaan.

Na de dood van Eva’s moeder durft de film de teugels te laten vieren – Liz Snoijink als Eva’s overleden moeder zingend achter in de lijkwagen – en meer te suggereren in plaats van hardop te benoemen. Bijvoorbeeld als haar man zegt ‘kom je even op schoot’ en je haar gezicht ziet vertrekken. Een klein zinnetje met een groot verleden.

Waarschijnlijk is er flink nagedacht of de film ergens aan het eind de verklarende ­scène moest krijgen die er nu in zit. Daarin krijg je te zien wat er al die jaren geleden is gebeurd. Voor de goede verstaander was die scène niet nodig, want Eva’s verdriet en verwarring zijn op zichzelf al gerechtvaardigd. Als zij zich zo voelt, dan is er blijkbaar iets gebeurd. Een ontknoping, om het zo te stellen, is niet nodig.

Maar het stoort niet echt, die scène, ­omdat tegen die tijd Eva’s pijn de film overheerst. Je voelt waarom ze valt, ook al probeerde ze lang overeind te blijven. Je voelt dat ze hier doorheen moest. En dat het nu tijd is om weer op te staan.