‘We hebben het over je gehad’ bundelt Stephanie Hoogenberks droogkomische blik op vriendschap

In haar geestige debuutbundel legt Stéphanie Hoogenberk het fenomeen vriendschap onder de loep.

Vriendschappen kunnen net zo intens en meeslepend zijn als – en soms veel langer duren dan – de gemiddelde liefdesrelatie. Jaren geleden muntte schrijver en tv-maker Elisabeth van Nimwegen in een mooi essay in deze krant de woorden ‘vriendschapsverdriet’ en ‘vrienschapsrouw’, ja zelfs ‘vruddevudde’ voor het gevoel van rouw bij het einde van een vriendschap. Want er waren geen woorden voor. Ze noemde vrienden ‘vreemden die je om een of andere reden naar je toe hebt gehaald’ en waar je ook een fikse coup de foudre voor aan de dag kunt leggen.

In haar debuutbundel We hebben het over je gehad legt Stéphanie Hoogenberk (Geleen, 1985) verschillende vriendschappen onder een vergrootglas, wat zeg ik: microscoop. Niet door ze te analyseren, maar door ze als een antropoloog, heel precies en met oog voor detail te beschrijven. Droogkomisch is haar stijl, met een goed gevoel voor timing en dialogen. Hoogenberks inspiratiebronnen, zo vertelde ze aan de Volkskrant, zijn onder meer Nora Ephron, Fran Lebowitz en Nicolien ­Mizee.

Dood laten bloeden of uitmaken?

In We hebben het over je gehad laat ze zichzelf grotendeels buiten beeld, maar kunnen we via de opmerkingen van de anderen naar haar kijken. Bijvoorbeeld als ze het verwijt krijgt, in het eerste verhaal, dat ze best wel eens vragen aan anderen mag stellen.

Dat verhaal, ‘Havo-advies’ gaat over haar vriendschap met Susan, begonnen op haar tiende. Nu, op volwassen leeftijd, wil ze van Susan af. Dood laten bloeden of uitmaken?

Susan, twee jaar ouder, ‘ontfermde’ zich als kind nogal dwingend over Stéphanie. De ouders van Susan zijn jaloers op de ouders van Stéphanie en maken valse opmerkingen. Vooral moeder Astrid, ‘een kleine gedrongen vrouw van 1 meter 55’ die meestal een zijden sjaaltje draagt en eronder ‘een onbuigzaam stalen kettinkje met één parel eraan’. Jawel, beschrijvingen kunnen dodelijk zijn. Stéphanie mag van Susan nooit zélf door een ­fotoalbum bladeren, maar moet naast haar zitten en dan legt Susan dingen uit in een tergend traag tempo. ‘Maar ik zei er niks van. Ik zei nooit ergens iets van.’

Een pak fruithagel op kleur sorteren

Stéphanie in het boek kan dingen eindeloos lang verdragen en ondergaan. En zo ook beschrijven. In verhaal twee probeert ze lid te worden van meisjesdispuut Sneeuwwitteke in Maastricht. Waarom? Omdat ze erbij wil horen. Ze is bereid de idiootste vernederingen te ondergaan. Wekenlang. Zo moet ze met een blauw geschminkt hoofd met de trein naar Den Bosch om er een Bossche bol te kopen. Rondlopen met meurende etensresten onder een badmuts. Een pak fruit­hagel op kleur sorteren – een taak die ze aan haar moeder uitbesteedt. Die doet dat gewoon in plaats van haar voor gek te verklaren. Stéphanie lijkt opgegroeid met aardige, begripvolle ouders.

Je vraagt je af waar Stéphanie dat uithoudingsvermogen vandaan heeft. Verdragen, ergeren, berusten. Dat uitspinnen hiervan in de verhalen werkt komisch en vervreemdend.

Waarom ga je in vredesnaam niet een, niet twee, maar drie keer met vriend ­Gijsbert op vakantie, terwijl je weet dat je je ook ­vreselijk aan hem zult ergeren? Maar ja, ­je kunt ook vreselijk met hem lachen. Gijsbert met z’n trauma’s en zijn onhebbelijk­heden. En dus stap je opnieuw met hem in het ­vliegtuig. Om die verdomde eenzaamheid te bestrijden ook, die Hoogenberk her en der aanstipt, maar waarvan je voelt dat dat de kern is waar de verhalen omheen cirkelen.

Daarom verdragen we al die onverdraaglijkheden, waarvan we weten dat we ze zelf ook hebben – en met een beetje geluk ook een paar aardige eigenschappen.

Stéphanie Hoogenberk
We hebben het over je gehad
Prometheus; 224 blz. € 20