Wat is er met de dochter van Elena gebeurd? Claudia Piñeiro zet de lezer op het verkeerde been

De Argentijnse Claudia Piñeiro speelt geraffineerd met de verwachtingen van de lezer en zet je aan het denken.

In sommige boeken volgen de gebeurtenissen elkaar snel op, in andere verstrijkt de tijd langzaam. In Elena weet gebeurt het allebei: de roman gaat voortdurend heen en weer tussen een heden dat tergend langzaam verteld wordt en een heleboel flashbacks die het verhaal vaart geven.

We volgen een oudere vrouw, Elena, op een uiterst moeizame reis, die begint aan de rand van Buenos Aires en zou moeten eindigen in het centrum van die enorme stad met 12 miljoen inwoners.

De pillen precies goed doseren

Elena heeft de ziekte van Parkinson. Ze kan alleen lopen als ze net daarvoor een pil heeft geslikt, maar de werking van die pil is kort, dus kan ze de reis – een stukje lopen, daarna de trein, vervolgens metro en tot slot een taxi – alleen volbrengen als ze de pillen precies goed doseert. Ook loopt ze sterk voorovergebogen, waardoor ze, als ze iemand op straat tegenkomt, alleen de onderste helft van die persoon ziet.

Als je wilt, kun je haar route helemaal volgen op Google Maps: van de Lupo-straat in de voorstad Burzaco tot de Olleros-straat in de rijke buurt Colegiales. Zodra de eerste pil begint te werken en ze haar eerste stap kan zetten, wordt die stap minutieus, in slow motion, beschreven. En onderweg zijn er veel lege momenten, met toevallige medepassagiers in de metro en een taxichauffeur die ongevraagd zijn mening geeft over het een en ander.

Ondertussen ontvouwt zich het eigenlijke verhaal, alles wat voorafging aan deze voor Elena zo belangrijke reis, in elkaar opeenvolgende flashbacks. Haar dochter is op een vreemde manier overleden en Elena is ervan overtuigd dat ze is vermoord. In het centrum van Buenos Aires woont een vrouw die haar misschien kan helpen die moord op te lossen.

Het vermoeden van een misdrijf

Elk hoofdstukje voegt informatie toe, maar het mysterie wordt daar, zoals dat hoort in een psychologische roman met detective-achtige elementen, alleen maar groter van. In de eerste hoofdstukken blijkt dat Elena een moeizame verstandhouding had met haar dochter en ook wordt er verteld onder welke omstandigheden die dochter op een dag dood werd aangetroffen, en wat anderen, de mensen om hen heen, daarover gezegd hebben: een huisarts, een priester, een rechercheur, de vriend van haar dochter, de moeder van die vriend. Bij Elena is er al die tijd het vermoeden van een misdrijf.

In de laatste tientallen bladzijden komt het verhaal in een stroomversnelling. Dan gaat het opeens heel hard en blijkt deze roman te gaan over moeders en dochters die tot elkaar veroordeeld zijn en over hoe het conservatieve katholicisme denkt over kwesties van leven en dood, zoals abortus, euthanasie en zelfmoord, hoe die denkbeelden het leven van mensen kunnen verwoesten.

Elena weet speelt als een detective met de verwachtingen van de lezer, zet die lezer soms, misschien, op het verkeerde been. Claudia Piñeiro, die in Argentinië en de rest van de Spaanstalige wereld bekendstaat om literaire romans die hoge oplagen bereiken, combineert hier schijnbaar moeiteloos het register van het spannende boek met dat van de psychologische roman, die minder haast heeft en het vooral moet hebben van sfeer, beschouwing en stijl.

Claudia Piñeiro
Elena weet
Vertaald uit het Spaans door Mariolein Sabarte Belacortu.
Meridiaan; 152 blz. €19