Un Monde biedt een frisse blik op het universum van een schoolmeisje

Un monde
Regie: Laura Wandel
Met Maya Vanderbeque, Günter Duret, Laura Verlinden
★★★★★

De eerste schooldag. Een bepalend moment in een mensenleven. Op het schoolplein klampt Nora zich huilend vast aan haar oudere broer Abel. Het openingsbeeld van Un monde is diep ontroerend. Het zet de toon voor een film die je met grote gevoeligheid terugbrengt naar je eigen eerste dag. Of die van je kind.

Gaat Nora het wel redden? Ze zit er stilletjes bij in de klas, in de kantine, bij gym. Veters strikken vindt ze moeilijk. Als kijker krijg je al buikpijn. Toch verovert het meisje stukje bij beetje haar plekje. Haar broer heeft het moeilijker: hij wordt gepest. Nora wil hem helpen.

Met haar eerste lange film stapt de Belgische filmmaakster Laura Wandel vol overgave in de wereld van jonge kinderen voor een even intiem als universeel drama. Wandel, die eerder opviel met de korte film Les corps étrangers, toont de dynamiek van pesten. Met minimale dialoog laat ze zien hoe schaamtevol slachtofferschap is. En hoe sociaal besmettelijk. Abel houdt zijn zusje op afstand, wil dat ze zwijgt. Nora merkt dat de status van haar broer effect heeft op haar eigen positie.

Consequent blijft Wandel bij de kinderen. Waar de volwassenen zijn? Buiten beeld, meestal. We horen ze wel: bemoedigend, ongeduldig, gebiedend. Visueel is Wandel louter geïnteresseerd in het universum van Nora. De camera ziet smalle schouders, ronde kinnen, eigenwijs omhoog krullend haar. Grote mensen buigen zich even het kader in. Slechts één persoon neemt de moeite er langere tijd te blijven. Juf Agnès (Laura Verlinden), even introvert als haar leerling, gaat naast Nora zitten. Samen plakken ze gescheurd papier, communiceren via stiltes en zacht fysiek contact.

Alle lof voor de kleine Maya Vanderbeque, spil van vrijwel iedere scène, als een meisje dat kwetsbaar en groothartig, dapper en wreed tegelijk haar eerste stappen in de grotere wereld zet. En verstrikt raakt in een loyaliteitsconflict dat te zwaar voor haar is. Vanderbeque mag zich scharen in een rijtje piepjonge actrices dat van recente films als System Crasher en Petite Maman buitengewone kijkervaringen maakt.

Toch gaat Un monde over meer dan alleen pesten. De film, in Cannes onderscheiden met de prijs van de internationale filmkritiek en de Belgische afgevaardigde voor de Oscars, laat je voelen dat Nora’s dilemma ook op bredere schouders zwaar zou drukken. Het schoolplein als metafoor voor de samenleving, met de straatvechter, bemiddelaar, meeloper en pineut. Dat mag als een cliché klinken, Wandel kijkt juist met een mooi open, frisse blik rond. Ze registreert de routine, de spelletjes op het schoolplein, de gesprekjes (‘hoe diep is de zee?’, wat is een racist?’). En kiest voor een titel die even simpel en veelomvattend is als haar film: ‘een wereld’.