Songs of Repression komt met de ene na de andere schokkende onthulling

Songs of Repression
Regie: Marianne Hougen-Moraga en Estephan Wagner
★★★★

Songs of Repression is het soort documentaire dat met de ene na de andere schokkende onthulling komt. Het verhaal speelt ergens aan de voet van het Chileense Andesgebergte. Daar, in die betoverende natuur, stichtte de Duitse predikant Paul Schäfer in 1961 Colonia Dignidad, een nederzetting van Duitse evangelisten die was opgezet om armen te helpen. Maar uit interviews met bewoners van wat tegenwoordig Villa Bavarie heet, komen druppelsgewijs decennia aan gruwelen naar boven.

Schäfer was in werkelijkheid een ex-nazi die in naoorlogs Duitsland van kindermisbruik was beschuldigd en naar Chili vluchtte. Daar kon hij als ‘predikant’, als ‘diepgelovige’, decennialang kinderen afranselen en misbruiken. Een man vertelt hoe hij als jongetje op zangles een gebroken kaak opliep. Een andere man herinnert zich hoe hij als jongetje door Schäfer systematisch werd verkracht, en hoe beestachtig het eraan toeging. Kinderen leefden in de kolonie gescheiden van hun ouders. Mannen en vrouwen leefden ook gescheiden van elkaar. Ze moesten elkaar bespioneren.

Een soort Beiers dorp

De kolonie was in de praktijk een geïsoleerde, religieuze sekte met een nazistische doctrine. Schäfers hooggeplaatste helpers heetten hiërarchen en hadden speciale privileges. Kinderen werden kreupel geslagen met knuppels of touwen, of kregen elektroshocks. Schäfer vluchtte uiteindelijk in 1997, werd in 2006 in Argentinië opgepakt en overleed in 2010 in een Chileense cel. Colonia Dignidad werd niet opgedoekt, maar omgedoopt in Villa Bavarie, een soort Beiers dorp waar toeristen Duitse worst kunnen eten en in een hottub tot rust kunnen komen.

Tegenwoordig leven er nog ruim honderd bewoners van toen, slachtoffers en daders door elkaar. Dat wil zeggen, uit de gesprekken blijkt dat de meesten slachtoffer en dader tegelijk waren. Je ziet hoe moeilijk het is om erover te praten. Sommigen ontkennen de huiveringwekkende gebeurtenissen. Anderen voeren al hun hele leven een emotionele strijd. De bewoners kampen met trauma’s. Ze hebben nachtmerries en continu hoofdpijn. Een vrouw vertelt in de camera dat ze niet wist dat liefde en seksualiteit samen kunnen gaan, dat ze dat voor het eerst hoort.

Als kijker probeer je de horror te verwerken, herinneringen aan andere schokkende documentaires komen bovendrijven, zoals Joshua Oppenheimers The Act of Killing (over Indonesië) of Camp 14 (over Noord-Korea). Want wat blijkt? Schäfer was ook goede maatjes met de Chileense dictator Pinochet. Diens politieke tegenstanders werden in de Duitse kolonie gemarteld en vermoord. Een bewoner herinnert zich de ijselijke kreten uit de aardappelkelder. Op het terrein van wat nu een Duits toeristendorp is, wordt onderzoek gedaan naar de massagraven.

Bizar betoog

In een rustig opgebouwd maar bizar betoog laat het regisseurskoppel Marianne Hougen-Moraga en Estephan Wagner zien hoe er met de hand op de Bijbel werd verkracht, gemarteld en gemoord, en hoe nu toerisme wordt bedreven op massagraven. Vergeven en vergeten, dacht men, maar in het dorp worden buren nog steeds vanachter gordijntjes bespied. De bewoners die niet huichelachtig vrolijke Duitse liederen meezingen, en een afwijkende mening hebben, zoals imker Horst en zijn vrouw Helga, worden buitengesloten. Hoe kan die cirkel van terreur en trauma worden doorbroken, vraag je je af.