One Second: historisch Chinees melodrama is een ode aan de bioscoop

One Second
Regie: Zhang Yimou
Met Zhang Yi, Liu Haocun, Fan Wei
★★★

Een seconde maar, een oogwenk hooguit. Een strookje film van pakweg vierentwintig beeldjes. Het is het centrale object in de nieuwste film van de Chinese Zhang Yimou. Een ode aan de kracht van film, of je nu filmmaker, toeschouwer of politieke machthebber bent.

Door een zandstorm in een verlaten deel van noordwestelijk China ploetert een eenzame man, ontsnapt uit een werkkamp. Het is het tijdperk van de Culturele Revolutie, jaren zestig-zeventig. Het eerste wat de man wil, zodra hij in een stoffig dorp is aangekomen, is naar de bioscoop. Het filmjournaal, dat wil hij zien. Het gaat hem om één beeld. Hij is net te laat. Het beste wat hij kan doen is meereizen met de stapel filmrollen die nu per motor door een leeg landschap naar de volgende locatie wordt gebracht. Een weesmeisje gooit alles overhoop: ze steelt een van de blikken. Twee mensen, elk een eigen obsessie met filmbeeld: Zhang vervlecht hun levens in een historische film die matig overtuigt op melodramatische momenten, maar des te meer wanneer hij de magie van de bioscoopervaring onderzoekt.

In het volgende woestijnstadje waar Heldhaftige Jeugd staat aangekondigd, is snel duidelijk wie er de baas is: Meneer Film, hooggewaardeerd door de revolutionairen van de tweede eenheid, en verantwoordelijk voor de vertoning van door de autoriteiten verspreide beelden. Voor de hedendaagse mediaconsument, met overvoede blik, is het bijna ontroerend te zien met hoeveel beeldhonger de dorpelingen zich voor de bioscoopdeuren verdringen. En wanneer de filmstroken bestoft blijken te zijn geraakt, zet de gemeenschap zich eensgezind en goedgemutst onder een klus: met gedestilleerd water en zachte doekjes worden de meters en meters film door tientallen handen liefkozend schoongepoetst. Grote leider Mao kijkt vanaf de muren toe.

Een ironische knipoog naar het collectivisme? Of nostalgie naar een tijd dat film een tastbaar, kwetsbaar medium was? Met zijn lichtvoetige drama speelde regisseur Zhang, vanaf begin jaren negentig met films als Raise the Red Lantern en Hero een boegbeeld van zijn generatie, zich hoe dan ook in de kijker van de hedendaagse autoriteiten. De Culturele Revolutie ligt nog altijd gevoelig. Vlak voordat One Second in 2019 op het festival van Berlijn zou worden vertoond werd de film om ‘technische redenen’ teruggetrokken, en pas na de verwijdering van scènes in eigen land uitgebracht. Waarmee onwillekeurig een link ontstaat tussen werkelijkheid en kunst: de obsessie met losse, enkele beelden, misschien ten koste van het grotere geheel.

Ondertussen vertelt Zhang een aandoenlijk verhaal, op het sentimentele af, over twee verstotelingen met charmante vegen op het gezicht, die elkaar in het leven een eindje verder helpen. Voor de sterkere momenten moet je in de fraai in beeld gebrachte zandduinen zijn. Of, beter, in de bioscoop.