Onder Verdi’s Requiem blijkt een esthetische ‘danse macabre’ schuil te gaan

Messa da Requiem
De Nationale Opera/Het Nationale Ballet
★★★★

Aan het einde van de indrukwekkend gedanste en gezongen Messa da Requiem van Giuseppe Verdi daalt het plafond langzaam neer op de massa dansers en zangers. Ze prevelen nog net libera me (bevrijd mij) voor ze aan het zicht onttrokken worden. En dan blijkt boven op die loze zolder een eenzame persoon in foetushouding te liggen. Licht uit.

Het is een intrigerend slotbeeld. Is er dan toch nog iemand ontsnapt uit de zwarte onderwereld vlak voordat het deksel van de kist gesloten wordt? In de duistere doos stuift op de grond zwart stof. Verstrooide as? In het plafond zitten gaten, je kunt er dus uit. Maar hoe?

In een prachtige scène eerder hebben we gezien hoe zangers en dansers een stevige menselijke piramide vormen, waar bovenop dansers krampachtig de toneeltoren proberen te beklimmen. Tevergeefs.

De associaties bleven maar komen

De associaties bleven donderdagavond maar komen bij het luisteren en kijken naar Verdi’s Requiem in de enscenering/choreografie van Christian Spuck. Het Nationale Ballet en De Nationale Opera presenteerden nu eendrachtelijk deze bijzondere voorstelling (Zürich, 2016).

Spuck wilde niets vertellen met dit ballet, zei hij deze week in Trouw, maar juist wegblijven van de dogmatiek die rondom een dodenmis hangt. De reflecties, twijfels en vragen die hij in deze esthetische danse macabre stopte, daar kun je als toeschouwer vrijelijk op associëren.

Mag je van Verdi’s dodenmis een choreografie maken? Uiteraard, al weten we niet wat Verdi er zelf van gevonden zou hebben. We weten wel dat de Italiaan een spuughekel had aan de balletten die hij voor zijn opera’s in Parijs gedwongen was te componeren.

Maar Spuck is heel liefdevol te werk gegaan, zit de compositie nergens in de weg. Hij maakte vooral intrigerende illustraties bij de muziek, soms wel wat tegen het kitscherige van een showballet aan, en nergens echt schurend of schokkend. Verdi’s muziek krijgt alle kans om op te bloeien.

En wat werd er mooi gedanst. Als het Lacrymosa begint, vloeit de choreografie fantastisch organisch en harmonisch uit de wiegende muziek voort. Spucks lichaamstaal is hoekig, soms houdt een danseres zich zo stijf als een plank, voeten steeds opgetrokken in negentig graden. Armen maaien geweldig als molenwieken, en zijn dan weer geknakt, net als hoofd en nek.

Er waren twee wonderschone hoogtepunten op deze avond. Terwijl sopraan en mezzosopraan het Agnus Dei zongen, dansten Olga Smirnova en Constantine Allen een verpletterende pas de deux. Even later gevolgd door nog eentje tijdens het Libera me. In hun spoor gooiden trouwens alle dansers zich met hart en ziel in Spucks bewegingstaal.

Schitterende hoofdrol voor het koor

Het Koor van De Nationale Opera heeft na Puccini’s Turandot opnieuw een schitterende hoofdrol. De zangers zongen en speelden alsof hun leven ervan af hing. Sopraan Federica Lombardi moest hoorbaar opwarmen, maar maakte van haar Libera me iets groots. Yulia Matochkina is een mezzo uit duizenden, Freddie de Tommaso een heerlijke tenor met hart en snik op de juiste plek. Alexander Vinogradov riep prachtig donderend de verdoemden uit de tekst op.

In de bak begeleidde het Rotterdams Philharmonisch Orkest op een geweldige manier. De verrassende ster van de avond was Eun Sun Kim, de Zuid-Koreaanse dirigent. Zij behield de hele avond haar kalmte en overzicht, en stuurde al die honderden zangers, dansers en musici met bewonderenswaardig overzicht de juiste kant op. In haar persoon balde zich alle kracht en schoonheid in Verdi’s noten samen. Die blijven ook zonder dans fier overeind.

Nog acht voorstellingen in verschillende bezettingen. Info: operaballet.nl

Lees ook:

Hoe maak je een choreografie op Verdi’s Requiem? ‘Ik wil de muziek dienen’

Wat kan ballet toevoegen aan het immense Requiem van Verdi? Choreograaf Christian Spuck creëerde een ballet dat geen verhaallijn toevoegt, maar uit de muziek geboren werd. Over de dood, maar ook over nieuw leven.