Miscellanea is een fantastische tijdreis naar de achttiende eeuw op historische klavieren

Het begon met een stapel fotokopieën van onbekende klaviermuziek. Maar als Christopher Hogwood die had bewaard, moest het wel interessante muziek zijn. En dat bleek zo te zijn.

Je zult maar klavecinist zijn en plotseling over een schat aan onbekende barokmuziek kunnen beschikken. Dat overkwam Menno van Delft, die onlangs een deel van de bibliotheek van de in 2014 overleden, internationaal vermaarde barokspecialist Christopher Hogwood aangeboden kreeg.

Hij aarzelde geen moment: hoewel het louter fotokopieën betrof zonder enige antiquarische waarde, wist hij: wanneer een groot kenner en pionier van de oude muziek als Hogwood de moeite heeft genomen deze stukken onder de kopieermachine te leggen, moet het wel interessant materiaal zijn. En zo pakte het uit. Van Delft zag meteen dat het om zeer onbekende muziek van hoge kwaliteit ging.

Met zijn voormalige student Artem Belogurov inventariseerde Van Delft de stapel kopieën. Samen selecteerden ze de interessantste werken voor toetsinstrumenten om die op te gaan nemen.

Het label TRPTK, dat garant staat voor sublieme locatieopnames, bleek geïnteresseerd om die in een driedelige cd-box uit te brengen en dit leidde tot een prachtige box. Jammer van deze productie is wel dat het cd-mapje slechts twee van de drie cd’s bevat. De derde is, uitsluitend tegelijk met de tracks van cd 1 en 2, in hoge resolutie gratis te downloaden (via een op een bijgesloten kaartje vermelde code).

Pareltjes en obscure namen

Voor de opnames werd een locatie gekozen uit ongeveer dezelfde tijd als de muziek: kasteel Amerongen. Daar konden ze het in de kasteelcollectie aanwezige Kirkman-klavecimbel uit 1766 en het Bätz-orgel uit circa 1813 gebruiken. Dit instrumentarium vulden ze aan met een Duits Kraemer-clavichord uit 1803 en een Weense fortepiano van Johan Zahler uit 1803.

Om beurten solistisch en deels in duetten zorgen beide musici voor een waar muziekfeest. Van Delft speelt overwegend klavecimbel, clavichord en orgel, Belogurov fortepiano.

Onder de 21 opgenomen composities bevinden zich vele pareltjes uit de achttiende en vroeg-negentiende eeuw. Sommige van de componisten zijn nog enigszins bekend, zoals Thomas Arne, Johann Wilhelm Hässler, Leopold Kozeluch en George Christoph Wagenseil. Bij het merendeel gaat het echter om obscure namen. Wat bijvoorbeeld te denken van Siegfried Schmiedt, Hugo Franz Reichsfreiherr von Kerpen, Christian Friedrich Schwenke of Christian Gottlob Saupe? Op de Nederlander Fodor na, komen al deze componisten van Duitstalig grondgebied.

Vraag-en-antwoordspel

Slechts één van de opgenomen werken maakt deel uit van het ijzeren repertoire: dat is de Sonate in D voor twee toetsinstrumenten KV448 van Wolfgang Amadeus Mozart. Dit heerlijke werk wordt vrijwel altijd op twee (forte)piano’s gespeeld, maar Van Delft en Belogurov doen het op fortepiano en klavecimbel.

Bij de uitvoeringen op twee gelijke instrumenten vermengen beide partijen zich in hun vraag-en-antwoordspel tot een homogeen geheel. Gespeeld op twee verschillende typen toetsinstrumenten behouden de twee partijen elk een eigen individualiteit, een boeiende dialoog tussen het glashelder klinkende klavecimbel en de ronde, expressieve fortepianotoon.

Een dergelijke uitvoering, hier voor het eerst op cd gezet, was in Mozarts tijd mogelijk op een bijzonder instrument: de zogenaamde vis-à-vis-vleugel. Dit was een langwerpig dubbelinstrument met aan twee kanten toetsenborden: aan de ene zijde een klavecimbel en aan de andere een fortepiano.

Van Delfts spel is zowel op klavecimbel als op clavichord uitgesproken briljant. Wie de cd draait, dient bij de clavichordstukken de volumeknop overigens wel zo laag mogelijk te draaien, want het gaat om een fluisterzacht instrument. Ook Belogurov is een muzikale en technisch bekwame speler, die de Weense fortepiano uit het atelier van fortepianorestaurateur Gijs Wilderom prachtig laat spreken.

Wie Miscellanea aanschaft, staat een fantastisch tijdreisje naar de achttiende eeuw te wachten.

Klassiek
Artem Belogurov & Menno van Delft
Keyboard Music from the Hogwood collection (TRPTK)
★★★★