Met guts, linoleum en inkt gaat Joris Escher op zoek naar zijn wereldberoemde oom

Joris Escher schreef een boeiende kunstenaarsbiografie in romanvorm over zijn oudoom, de graficus, lithograaf en houtgraveur Maurits Cornelis Escher.

Voor Joris Escher was zijn beroemde oudoom lange tijd vooral verbonden met die kamer in het Rosa Spier Huis. Telkens als de jongen zijn voetbal over het doel schoot, moest hij zich door de beukenhaag worstelen om de bal uit de tuin te halen van het ­bejaardentehuis in Laren. Elke keer zag hij dan de kamer waar zijn oom zijn laatste jaren had door­gebracht.

Eenmaal mocht de kleine Joris er naar binnen. Begin 1972 was hij vijf jaar. ‘Mijn ouders hadden me zonder woorden duidelijk gemaakt dat er iets belangrijks te gebeuren stond. Het was de laatste keer dat ze hem zagen. Voor mij de eerste en de laatste keer.’ Maurits Cornelis Escher stierf niet lang daarna.

Tot zijn frustratie kan Joris Escher zich amper iets herinneren van de ontmoeting met oom Mauk. En dat terwijl hij steeds meer gefascineerd raakt door de kunstzinnige graficus, lithograaf en houtgraveur. Wat was het voor man en hoe ontstond zijn oeuvre? ‘Het is alsof Escher de om­gekeerde weg van Pinokkio heeft ­afgelegd: ooit was hij een mens van vlees en bloed, maar langzaam is hij veranderd in een houten pop.’

‘U heeft weer soep aan uw snor’

In Escher worden probeert de achterneef zo dicht mogelijk bij de man te komen die zo vaak als koud en gevoelloos is gekarakteriseerd. Dat doet hij door faction te maken van het ­leven van de broer van zijn grootvader. Wie geen problemen heeft met dat genre – wat is feit, wat is fictie? – leest een boeiende kunstenaarsbiografie in romanvorm.

Een jonge Mauk berispt zijn pa tijdens de maaltijd (‘Vader, u heeft weer soep aan uw snor’), de hospita sommeert de teruggetrokken, studerende Escher om eens wat lol te maken (‘U zit hier maar alleen, als een oude man. Zou u niet eens op stap gaan?’), en er is gedoe met zijn leermeester (‘Een soort komische optische illusionist? Is dat wat je wilt worden?’).

Het verhaal over de naar liefde snakkende, door eenzaamheid uitgemergelde jongeman wordt een paar keer onderbroken in hoofdstukken waarin Joris Escher zelf op de voorgrond treedt. Zo gaat hij zelf aan de slag met guts, linoleum en inkt, en staat versteld van wat er allemaal bij het vakmanschap van de kunstenaar kwam kijken. De schrijver reist zijn oom achterna naar Italië en concludeert daar dat ze beiden net als de rest van de familie maar moeilijk over emoties kunnen praten. Schrijven kan debutant Joris Escher des te beter.

Joris Escher
Escher worden
Atlas Contact; 367 blz. € 27,99