Les cinq diables: met haar excellente neus ruikt Vicky (8) het verleden

Les cinq diables
Regie: Léa Mysius
Met Adèle Exarchopoulos, Sally Dramé, Swala Emati
★★★★

Ze verzamelt geuren. In jampotjes. De stickers op het glas vertellen de inhoud: ‘denappel’, ‘kastaje’. En ook: ‘mama 1’, ‘mama 2’. Teksten van een kind. Vicky heeft een buitengewoon reukvermogen. Aan een steentje in het bos ruikt ze niet alleen schimmel, maar ook de recente adem van een rat. Het zou ook een eekhoorntje kunnen zijn.

Met haar tweede film maakt de Franse Léa Mysius een raadselachtig, complex en aards drama over een meisje met een superkracht. Het stelt haar in staat mee te kijken in de herinneringen van haar moeder. En dat levert twijfel over haar bestaan op.

Eerder debuteerde Mysius met het veelgeprezen Ava, over een dertienjarig meisje dat haar zicht verliest en daar op geheel eigen wijze mee omgaat. Mysius is goed met prikkelige jonge vrouwen die eigengereid, solistisch en zonder concessies hun weg zoeken. Dit keer is het plezierig kijken naar de piepjonge Sally Dramé, een mager meisje met een immense bos haar, een wonderlijk leeftijdloze verschijning. Haar grote ogen liefst gericht op haar moeder, zweminstructrice Joanne (Adèle Exarchopoulos, La vie d’Adèle). Als achtjarige kom je met zo’n obsessie nog wel weg, maar ergens lijkt het meisje tot het besef te komen dat relaties veranderlijk zijn.

Aanleiding is de terugkeer van haar tante Julia (Swala Emati). Tien jaar uit beeld geweest. De roddelgrage bewoners van de Alpengemeenschap noemen haar de ‘lesbische pyromaan’. Vicky maakt onmiddellijk een geurpotje van de tante die naar turfgestookte whisky ruikt. Het geeft het meisje een bizar inkijkje in de rommelige tijd voor haar geboorte: tienerverliefdheden, conflicten tussen meiden van de plaatselijke gymnastiekvereniging, een grote brand.

Mysius zet visuele thrillermomenten en een rusteloze, rijke geluidsband in voor een verhaal dat tegelijk mystiek, spannend en ontroerend intiem is. Een verhaal over verloren liefde en de kilte in het huwelijk tussen Joanne en brandweerman Jimmy (Moustapha Mbengue). Over de benauwdheid van blijven hangen in een kleine gemeenschap, en in een karaokebar, tikje aangeschoten, vanuit je tenen meezingen met Bonnie Tylers power ballad Total Eclipse of the Heart. De filmmaakster situeert het alledaagse tegen een winters decor van kaal bos, waterige kerstlichtjes en een bizar turquoise gekleurd bergmeer waar Joanne iedere dag gedisciplineerd in duikt.

Door de alledaagse grauwheid vervlecht de maakster, via een observerend kind dat misschien wel kan tijdreizen, existentiële gedachten die vaker in kinderhoofden opduiken. Het besef: ik zou niet bestaan als mijn ouders elkaar niet hadden ontmoet. Vicky vraagt haar moeder: hield je al van me voordat ik er was?

Voor wie in een knorrige bui is misschien een moeilijkdoenerig geheel. Maar kijk er luchtiger naar en Les cinq diables is een fijn ongrijpbare coming of age-film met rafelranden.