Inktzwarte komedie ‘Beau is Afraid’ is een waanzinnige angsttrip

Beau Is Afraid
Regie: Ari Aster
Met Joaquin Phoenix, Patti LuPone, Parker Posey
★★★★★

Wat een zegen dat een dwarse film als Beau Is Afraid nog gewoon gemaakt kan worden: een waanzinnige angsttrip die de kijker drie uur lang in het hoofd stopt van een man die overal om zich heen bedreigingen ziet. Van de naakte seriemoordenaar die de straten rond zijn appartementengebouw terroriseert tot het verstikkend sympathieke echtpaar dat Beau na een aanrijding opvangt. Tot zich aan het eind van al die beproevingen, in het hart van al die angsten, de oedipale oerangst openbaart: de wankele verhouding van Beau met zijn almachtige moeder. Beau Wassermann, voor de volledigheid, gespeeld door Joaquin Phoenix als een man die verwacht dat er elk moment een tsunami door de straten van zijn bestaan kan denderen.

Ari Aster (Midsommar) stuurt Beau op een freudiaanse roadtrip om zijn overleden moeder te begraven en het resultaat is een absurde en inktzwarte komedie. Het is niet zomaar dat zijn moeder sterft door een kroonluchter die van het plafond in haar kerk-achtige villa loskomt en de plaats inneemt van haar hoofd (dat zie je niet gebeuren, het wordt Beau verteld): gaandeweg de film begrijp je dat zo’n bizar-theatraal ongeluk (‘Vrouw met kroonluchter’, het zou een schilderij van Dali kunnen zijn) perfect past bij haar veeleisende theatrale persoonlijkheid. Of niet natuurlijk, want vergeet nooit dat Beau een onbetrouwbare verteller is.

Foto’s in de eregalerij

De simplificatie van een overheersende moeder en haar destructieve invloed is deel van de grap en bittere ernst tegelijk. ‘De film is als een joodse Lord of the Rings’, zei Aster met een knipoog in een interview met The New York Times, verwijzend naar zijn eigen culturele achtergrond en de reis die de personages in Tolkiens trilogie afleggen om het kwaad te bedwingen. ‘Alleen gaat hij gewoon naar z’n moeders huis.’ Voor hem is de film een joodse komedie. ‘Schuldgevoel? Is dat niet gewoon een groot deel van het leven? Als je een joodse komedie maakt, is dat een van de eerste dingen die je erin stopt.’

Schuldgevoel dus. Over het niet waarmaken van de belofte die Beau volgens z’n moeder als jongetje was. En angsten. Voor de donkere zolder die hij zich herinnert en al die andere vervelende situaties die in flarden voorbijkomen. Of al die dingen echt zo zijn gebeurd, is niet het punt. Dit is wat hij ervan heeft gemaakt.

In het hart van een verwrongen komedie als Beau Is Afraid schuilt bijna altijd een tragedie. Die tragedie tekent zich af in een paar foto’s in de eregalerij van zijn moeders villa, die Beau aan het eind van zijn reis zonder enige zichtbare reactie bekijkt. Daar kijk je even niet door Beau’s ogen en zie je meer objectief de verhouding tussen moeder en zoon. Het jongetje dat gebruikt werd om producten te verkopen. De verwaarlozing.

Dit is pas Ari Asters derde film en nu al heeft hij zich bewezen als een van de belangrijkste en interessantste Amerikaanse filmmakers van het moment.