In de nieuwe film van Guido van der Werve wordt de fitste kunstenaar een slachtoffer

Nummer Achttien – the breath of life
Guido van der Werve
★★★

Door een heftig verkeersongeluk werd alles anders voor kunstenaar Guido van der Werve (Papendrecht, 1977). De topatleet was even veranderd in een kasplantje. Dat niet alleen zijn leven maar ook zijn kunstenaarspraktijk een dreun kreeg, wordt duidelijk in zijn nieuwste film Nummer Achttien – the breath of life.

Kort voor het ongeluk zit Guido van der Werve bij de psycholoog, zo zien we aan het begin van de film. Zij vraagt hem drie dingen te noemen die heel belangrijk voor hem zijn. “Vegetarisme”, zegt hij meteen. “Mensen raken met mijn kunst, is punt twee.” En dan, als je denkt dat-ie eindelijk iets gaat zeggen over zijn familie of de wereldvrede, volgt: “Me kwalificeren voor Kona.” De psycholoog kijkt vragend. “Daar zijn de Ironman wereldkampioenschappen”.

Dat u het weet: een Ironman-triathlon bestaat uit 3,9 kilometer zwemmen, 180 kilometer fietsen en een marathon hardlopen, en dat alles binnen 16 uur. Van der Werve heeft thuis een muur met alle medailles die hij op lokale Ironmanwedstrijden heeft gewonnen. “Als ik aan Kona mee mag doen, ben ik gelukkig”, zegt Van der Werve.

Misschien wel de fitste kunstenaar ooit

Dit was de Guido van der Werve die we kenden. In zijn vaak bekroonde films, waarin hij sinds 2003 altijd zelf de hoofdrol speelt, levert de kunstenaar zelf bijna onmenselijke prestaties. Hij liep voor een ijsbreker uit over het ijs van het noordelijkste deel van de Oostzee. Hij rende twaalf uur rondjes om zijn huis in Finland.

Hij zwom, fietste en rende van de Heilige Kruiskerk in Warschau, waar het hart van Frédéric Chopin ligt, naar het graf van de componist op Père Lachaise in Parijs. Daarnaast was er altijd een grote rol voor muziek en zang in zijn films, de laatste jaren componeerde hij die zelf.

Precies hij, misschien wel de fitste kunstenaar ooit, raakte in 2016 levensgevaarlijk gewond bij een fietsongeluk in zijn woonplaats Berlijn. Het onderwerp van zijn nieuwe film, de achttiende, werd zijn onwaarschijnlijke reis van het randje van de dood naar herstel. Daarmee is Nummer achttien: The breath of life inhoudelijk de zwaarste film van Van der Werve tot nu toe. Direct na het (nagespeelde) gesprek met de psycholoog gebeurt het ongeluk – we zien foto’s van de plek van het ongeluk en horen een ooggetuigenverslag.

De geheugentrainingen zijn echt, de wanhoop ook

Het grote verschil met de vorige films, waarin Van der Werve rende, zwom, stilstond en het daarom koud had en moe was, is dat Van der Werve nu een slachtoffer is. En dat hij, omdat de camera’s niet overal bij waren, die dramatische gebeurtenissen van direct na het ongeluk later heeft nagespeeld. We zien hem bewegingloos spelen op de intensive care, we zien hem spelen dat hij zijn been voor het eerst weer kan bewegen.

Zijn geliefden – vrouw, moeder en broer – spelen zichzelf, en spreken soms ingestudeerde teksten uit, niet altijd goed te verstaan bovendien. Ze bezoeken Guido in het ziekenhuis, praten hem moed in, verzorgen hem. De opnames van de motorische oefeningen en geheugentrainingen die hij doet zijn echt, net als de wanhoop, en het is vaak simpelweg naar om te zien. Is dit niet gewoon een doorgedraaide vorm van zelfverheerlijking?

O Sole Mio

Tussen de ziekenhuisfragmenten door zien en horen we fragmenten van een klimaatactivistisch roodharig meisje en beelden uit Guido’s eigen jeugd in de Biblebelt. Hij is een stotterende roodharige jongen die het moeilijk heeft met zichzelf, met zijn klasgenoten, leraren en zijn ouders. Die fragmenten zijn slecht gespeeld en het ongeluksgevoel ligt er erg dik bovenop – alsof het leven van Van der Werve tot aan zijn filmsuccessen één groot tranendal was.

Het zijn de muziekfragmenten – met koorzang dat commentaar levert op de gebeurtenissen – die lucht geven aan de film. Dat de bus die hem in 2016 schepte, écht de tekst ‘O Sole Mio’ op de bumper had staan, heeft zo moeten zijn. De grootste vraag is nu waar Van der Werves volgende film over zal gaan.

‘Nummer achttien. The breath of life’ van Guido van der Werve is te zien op het IFFR en zal later te zien zijn in Nederlandse bioscopen

Lees ook:

De eureka-momenten van videokunstenaar Guido van der Werve. ‘Ik ben op zoek naar dingen die alles zeggen’

Videokunstenaar Guido van der Werve maakt films waarin hij zelf de hoofdrol speelt. Eye Filmmuseum toont een overzicht van zijn onalledaagse werk. ‘Een eureka-moment van vijf seconden kan leiden tot een productie van maanden.’