Het kunstenaarschap van Kanye West is niet te vangen in een statisch concept als een muziekalbum

POP
Kanye West | Donda (Universal)
★★★☆☆

Over Kanye West schrijven is het eenvoudigste en tegelijkertijd het lastigste wat er is. Klinkt dat tegenstrijdig? Dan kent u Kanye West nog niet. De man die nog niet zo lang geleden zwoer bij korte albums van zeven puntige liedjes, brengt nu een bijna twee uur durende plaat uit met liefst 27 tracks. De recente belofte dat hij alleen nog gospel zou maken? Ook daar is niets van terechtgekomen. Je kunt je dus terecht afvragen of het klopt dat zijn platenmaatschappij dit tiende album tegen de zin van de rapper uitbracht, zoals hij kort na de release op sociale media liet weten. En waarom werkt hij samen met in opspraak geraakte figuren als Marilyn Manson (beschuldigd van misbruik) en DaBaby (homofobie)? Is het een provocatie of een steunbetuiging? Ja, over Kanye valt altijd genoeg te schrijven, maar of het waar is wat je schrijft, dat weet je nooit zeker.

Een voorbeeld: in Pure souls zingt hij dat hij zijn leven dagelijks op het spel zet om zijn ‘clan’ te voeden. Dat is onzin. Hij heeft meer dan genoeg geld om de rest van zijn leven elke avond met iedereen die hij liefheeft uit eten te gaan in het duurste restaurant. Meteen daarna rapt hij: ‘Ik kan ieder mens op aarde een dollar geven’. Dat is dan weer een beetje overdreven. Een uitgekiende hyperbool, of een gebrek aan demografische basiskennis? En die opeenvolging van zinnen: slordigheidje of bewust ontregelend? Kanye kan een losgeslagen projectiel zijn dat totaal intuïtief zinnen op papier zet, maar hij kan zich ook maniakaal in de onbenulligste details verliezen. Je weet het niet – en weer is er een alinea gevuld.

Het is een wonder dat het album zo consistent klinkt

Wat wel zeker is: Kanye beheerst talloze zang- en rapstijlen, en hij haalt graag de nodige productionele foefjes uit met zijn stem. De hoeveelheid gastartiesten op Donda is gigantisch. Het is een wonder dat het album zo consistent klinkt.

Het is evengoed een avontuurlijke plaat, die nauwelijks zijn best doet in de smaak van het grote publiek te vallen. Goed, er zijn venijnige raps, verslavende refreinen en eenvoudige danceritmes, maar daar staat een wagonlading uitdagingen tegenover. Het intro bestaat bijvoorbeeld slechts uit een stem die tot vervelens toe de albumtitel uitspreekt. Al vroeg klinken uitgesponnen sfeerstukken. Meestentijds ontbreekt de vertrouwde hiphopbeat om je aan vast te klampen.

Het album werd genoemd naar Kanyes moeder, die in 2007 overleed. Daar wordt het pas echt ongemakkelijk. De vrouw komt nauwelijks aan bod. In het titelnummer horen we haar weliswaar spreken, maar de tekst die ze uitspreekt is een lofzang op haar zoon. Het baart eigenlijk nauwelijks opzien. De succesvolste en meest geprezen artiest van de afgelopen twee decennia is nog altijd fulltime op zoek naar erkenning.

Kanye kan kennelijk niet kiezen

Het is overigens de vraag of het hier besproken album op het moment dat deze beschouwing verschijnt nog in dezelfde vorm bestaat. Sinds muziek voornamelijk via streamingdiensten verschijnt, kan een artiest zijn albums in theorie eindeloos aanpassen. Er is alleen niemand die dat doet. Behalve Kanye.

Aan de release van Donda gingen drie luistersessies vooraf. Tienduizenden aanwezige fans en miljoenen digitale bezoekers hoorden telkens totaal verschillende versies. Van vier liedjes zijn twee varianten op het album beland. Ergens is dat een luxe. Van bepaalde klassiekers zouden muziekliefhebbers maar wat graag de alternatieve edities horen. Maar het is ook armoedig: Kanye kan kennelijk niet kiezen. Je zou wensen dat hij weer eens iets maakt waar hij écht achter staat. Een album waarop elke seconde klopt en dat bij verschijnen werkelijk af is. Maar welbeschouwd is dat een ouderwetse gedachte. Het kunstenaarschap van Kanye West is domweg niet te vangen in een statisch en afgebakend concept als een muziekalbum.