Fleur Jaeggy is ondoorgrondelijk, onverschillig en precies

Het is een vreemde ervaring om een totaal ondoorgrondelijk boek te lezen. De waterstandbeelden van de Zwitsers-Italiaanse Fleur Jaeggy is zo’n boek. Nu staat Jaeggy (1940) sowieso niet bekend als een schrijver die de lezers probeert te behagen, maar haar meest succesvolle roman De gelukzalige jaren van tucht ontroerde, ondanks de ijzige, hardvochtige toon. Ontroering is in deze ‘vroege’ Jaeggy (uit 1980) niet te vinden. Wel vervreemding en leegte, als een schilderij van De Chirico.

In De waterstandbeelden dwaalt de eenzelvige Beeklam door de kelder van zijn kapitale huis in Amsterdam, de half ondergelopen kelder staat vol standbeelden. Hij overdenkt de dood van zijn moeder. Andere personages komen aan het woord. Het is bij vlagen alsof je een toneeltekst van Samuel Beckett leest, al is de taal poëtischer en afstandelijker tegelijk. De personages praten wel, maar niet echt mét elkaar, bijvoorbeeld als Beeklam even uit zijn isolement lijkt te komen en de jonge Katrin (heeft Jaeggy hiermee zichzelf in het boek geschreven?) aanspreekt: ‘En ik zag Beeklams woorden op haar gezicht in scherven breken, vallen, in het fruit pikken’. Jaeggy houdt de lezer niet vast, jaagt hem ook niet weg, de lezer moet het zelf maar bekijken. Die schijnbare onverschilligheid en koele precisie maken haar volstrekt uniek.

Fleur Jaeggy
De waterstandbeelden
Vertaald uit het Italiaans door Hilda Schraa
Koppernik; 110 blz. €19,50