De nuchtere documentaire ‘Cow’ is een intiem portret van een melkkoe

Cow
Regie: Andrea Arnold
★★★★

Ze heeft een witte kop en een zwartomrand rechteroog. In de openingsscène bevalt ze van een kleintje. Een mooi moment. Maar niemand staat er lang bij stil. Moeder likt de verdwaasd knorrende, zwart-wit gevlekte baby schoon, en dan is het weer tijd voor werk. De navelstreng hangt er nog uit wanneer ze routineus naar de melkmachine sjokt.

Dat is niet haar idee. De fijn eenvoudig getitelde documentaire Cow is een intiem portret van een melkkoe. En bij een melkkoe draait alles om, tja, melk. Ze heeft een nummer, zo laat het brandmerk op haar linkerbil zien. En een naam, Luma. Maar meestal is ze een van de ‘meiden’.

De Britse Andrea Arnold, die met films als Fish Tank en American Honey sterk drama maakte en nu haar eerste documentaire aflevert, laat nuchter zien hoe een kalfje een vitaal radertje is in een onverbiddelijk efficiënte industrie. En tegelijkertijd een sta-in-de-weg. Althans, voor melkproductie. Arnold doet dat door consequent dicht bij haar dierlijke personages te blijven. Wordt het pasgeboren beestje, zwabberend op de pootjes, onmiddellijk naar een eigen hok gedirigeerd, dan gaat de camera van Magda Kowalczyk mee naar binnen, achter de tralies. Het kalf loeit. De moeder, achter haar eigen tralies, loeit.

Altijd popmuziek uit de speakers

Op glibberige vloeren verblijft Arnold op koehoogte tussen de hekken in het repetitieve bestaan in een stal waar gek genoeg altijd popmuziek uit de speakers klinkt. Van mensen zien we hooguit handen, in kaplaarzen gestoken benen. We horen ze, genereus complimentjes uitdelend: “Goed zo dames, doorlopen!” Mensen mogen een bijrol spelen, alles hier is hún idee. Uiers machinaal leegzuigen, hoorntjes wegbranden, krachtvoer aanbieden, de ovulatie van de dieren regisseren. Commentaar hebben ze ook, over Luma: “Hoe ouder ze is, hoe beschermender ze wordt.”

En dan breekt het voorjaar aan. De zwart-witte kudde mag naar buiten. Ronduit ontroerend om te zien hoe uitbundig de koeien duwen, dringen en springen om de stal te verruilen voor buitenlucht en groen. Zomervakantie voor koeien. Languit in het gras liggen. Vuurwerk in de verte zien. Naar de sterren kijken. Zien we Luma al herkauwend het leven overpeinzen?

Cow is in toon nuchterder dan het poëtische Gunda, waarin we een seizoen vanuit het gras meekeken met een moedervarken. Toch doet Cow iets vergelijkbaars, door zo dicht op de vacht van de personages te blijven. Als kijker word je nadrukkelijk uitgenodigd je even te verplaatsen in een dier dat we voor lief nemen. Luma is niet het object van onze blik. Ze leidt onze ogen, door haar bestaan.

Moesten we misschien niet te veel menselijke emoties projecteren op viervoeters? Draai het maar eens om, lijkt deze film te zeggen. Misschien vragen we elkaar over vijftig jaar: gingen mensen echt zo met dieren om?