De nieuwe Matrix brengt ons na 20 jaar geen rode, maar een blauwe pil

The Matrix Resurrections
Regie: Lana Wachowski
Met: Keanu Reeves, Carrie-Anne Moss, Jessica Henwick
★★

Laten we voorop stellen dat het knap lastig is de enorme culturele impact van de oorspronkelijke Matrix-trilogie te overtreffen. Waarschijnlijk is er geen andere film die het meme-universum zo’n boost heeft gegeven als The Matrix uit 1999. Een paar voorbeelden. ‘Bullet time’ (extreme slowmotion), een begrip geworden en later in talloze films geïmiteerd. Agent Smiths onvergetelijke analyse van de mensheid die het echte virus is en niet de machines. En de rode pil (politiek ontwaken) versus de blauwe pil (lekker verder slapen in je comfortabele cocon) is een onuitwisbare metafoor geworden in politieke discussies online.

Ten diepste beantwoordde The Matrix aan, laten we zeggen, een religieuze behoefte van atheïsten, die gevoelig waren voor de gedachte dat de werkelijkheid die we zien, niet de echte werkelijkheid is. Dat die werkelijkheid een simulatie is, gerund door een geavanceerde kunstmatige intelligentie, zoals de nieuwe messias Neo in de oorspronkelijke The Matrix uit 1999 ontdekt via de rode pil.

De onzichtbare kracht op de achtergrond

Je zou zelfs kunnen zeggen dat het films zoals The Matrix zijn die delen van de bevolking gevoelig hebben gemaakt voor de gedachte dat een onzichtbare kracht op de achtergrond hun leven stuurt. Dat is nogal wat. Dus als je 20 jaar later een vierde Matrix-film maakt, moet je wel echt met iets goeds komen.

Dat is niet gelukt, al is de film ook weer niet mislukt. Het idee achter Resurrections, Neo en tegenspeler en geliefde Trinity weer bij elkaar brengen zodat ze de machines definitief kunnen verslaan, is romantisch interessant. Wanneer ze elkaar eindelijk in de ogen kijken, die twee iconische koppen twintig jaar ouder, voelt het voor even alsof je naar het verstrijken van de tijd zelf kijkt. Een mooi moment.

Maar verwacht vervolgens geen strijd tegen de machines. Dit is namelijk het hele verhaal. Onderweg leer je als kijker wat er is gebeurd sinds Neo en Trinity aan het eind The Matrix Revolutions (2003) naar Machine City reisden om een wapenstilstand af te spreken. Weinig goeds, zo wordt al snel duidelijk, en er is een nieuwe generatie strijders opgegroeid die de wereld wil veranderen.

Meer kleur en zonlicht

Resurrections is minder duister dan de eerdere films. Er is gekozen voor meer kleur en zonlicht, na het overheersende zwart en groen van toen. Er is ook meer ruimte voor zelfrelativering en grapjes, zoals een koffiebar die Simulatte heet. Dat voelt verfrissend na alle dialogen over eindtijd en messias.

Maar alles overziend is Resurrections te mager. Er zitten nauwelijks nieuwe ideeën in en het feit dat de film geen nieuwe strijd tegen de machines opvoert, suggereert dat dit slechts de opzet is naar nog meer Matrix-films. De ironie is dat de Matrix-franchise de kijkers zo min of meer slapend in hun comfortabele mediacocon houdt.