Beheers je pletreflex en berg je bladblazer op: al die zespotigen in en om je woning zijn supernuttig

Het is onverstandig om alles wat krioelt in huis en tuin meteen te pletten. Aglaia Bouma zorgt met haar boek over insecten voor meer begrip voor de zespotige beestjes om ons heen.

We delen onze directe leef­omgeving met een enorme diversiteit aan kleine ­wezentjes met zes poten: insecten. Ze leven, zitten, vliegen, zoemen, kruipen en lopen in huis en tuin. Veel mensen reageren daarop met wat Aglaia Bouma in Huisgenoten. Insecten in en om je eigen huis de ‘pletreflex’ noemt: ­meteen doodslaan met vliegenmepper, hand of krant. Maar dat, zo maakt Bouma ons ­duidelijk, is zelden een goed idee.

Neem de wc-motmug, een piepklein zwart insectje met twee vleugeltjes dat vaak in huis te vinden is en (ook bij uw recensent) een spontane plet­reflex oproept. Bij nadere beschouwing blijkt het mugje niet alleen wondermooi te zijn, maar ook nuttig: het diertje ruimt de viezigheid in de sifon van de douche op.

Van Bouma, gastmedewerker van Naturalis in Leiden, verscheen eerder het boek ­Insectenrijk, waarin ze met grote liefde en veel kennis schreef over de soortenrijkste orde van de geleedpotigen. Nu blijft ze dichter bij huis. Ze schrijft dat we gemiddeld ­samenwonen met ongeveer honderd verschillende soorten geleedpotigen, al willen de meeste mensen dat vermoedelijk niet weten.

Wist u dat bijen eigenlijk wespen zijn?

Veel insecten komen ongemerkt ons huis in, zoals rupsen op een basilicumplantje, larven van boktorren in het openhaardhout, een familie oorwormen in een struik broccoli. Bouma kan er wat mee en beschrijft hoe ze de basilicumrupsen opkweekt tot het popstadium en in de koelkast laat ‘overwinteren’. Het loopt helaas slecht af want na een tijdje blijken ze dood.

Al lezende in Huisgenoten doe je veel kennis op, hoewel de grote informatiedichtheid en de soms wat dwingende schrijfstijl het de lezer af en toe een beetje doen duizelen. Maar dat kleine gebrek wordt ruimschoots gecompenseerd door alle leuke feitjes. Wist u dat bijen eigenlijk wespen zijn die er een vegetarische leefwijze op zijn gaan nahouden? En dat slaaptekort invloed heeft op het seksleven? Althans bij de fruitvlieg, die Bouma liever wijnvlieg noemt omdat de vliegjes niet op fruit, maar op de geur van alcohol afkomen, die toevallig ook uit overrijp fruit opstijgt.

We lezen hoe zowel vlooien als de luizen in ons haar de liefde bedrijven: de mannetjes onder. En dat vrouwelijke oorwormen aan broedzorg doen; de eieren worden verdedigd en schoongehouden en de jongen (die nimfen heten) krijgen voorverteerd voedsel uit de krop van het moederdier. Pas nadat de nimfen twee keer zijn verveld, zijn ze groot genoeg om zelfstandig op zoek te gaan naar eten.

Pak de hark om bladen aan de kant te schuiven

Ook meer diepgravende kennis en vak-­termen worden helder uitgelegd. Zogeheten holometabole insecten ondergaan een volledige gedaanteverwisseling of metamorfose, van ei tot larve tot pop en volwassen dier. We kennen dat van vlinders, kevers, bijen, wespen en vliegen. Hemimetabole soorten zoals oorwormen, wantsen en kakkerlakken kennen geen popstadium; de jongen of nimfen die uit het ei komen lijken een miniatuurversie van hun ouders en hebben een aantal vervellingen nodig om volwassen te worden.

En dan is er de bladblazer. Niet alleen maken die dingen een hoop herrie en kosten ze stroom of brandstof, ze vernielen de rust- en overwinteringsplekken van veel soorten geleedpotigen. Het zou veel beter zijn om bladeren met een hark aan de kant te schuiven. Dan over­leven de vele diertjes die zich in de bladerenhoop bevinden.

Aglaia Bouma
Huisgenoten. Insecten in en om je eigen huis
Atlas Contact; 222 blz. € 22,99