Collectieve maatregelen
Zucht van verlichting in Eerste Kamer: eindelijk een pandemiewet
Minister Kuipers kan rekenen op brede steun in de Eerste Kamer voor zijn ‘pandemiewet’. Maar het vertrouwen in de wet blijft broos.
Bezorgdheid bij de Partij voor de Dieren: wat als er een nieuwe pandemie zou uitbreken vanwege een nu nog onbekende besmettelijke ziekte? Wie garandeert dan dat de overheid niet via een juridisch achterdeurtje toch burgers gaat verplichten zich te laten vaccineren, zelfs al kan dat feitelijk niet volgens de nieuwe pandemiewet?
Minister Ernst Kuipers staat eindeloos vragen te beantwoorden in de Eerste Kamer, twee dagen lang. In een uitgebreid plenair debat bespreekt de Eerste Kamer het lot van de Wet publieke gezondheid. Met die wet moet er voor het eerst een structurele juridische grondslag komen onder collectieve maatregelen tijdens een pandemie.
Lege gereedschapskist
Dat de wet het gaat halen, lijkt vrijwel zeker. Nu al is duidelijk dat de nieuwe ‘pandemiewet’ op brede steun kan rekenen in de Eerste Kamer. Mogelijk stevent het kabinet zelfs af op een tweederdemeerderheid aan politiek draagvlak, als er komende dinsdag over gestemd zal worden. De coalitiepartijen zijn voor, net als GroenLinks, PvdA en SP. Samen hebben zij 50 van de 75 senaatszetels.
Toch moet minister Kuipers in de Eerste Kamer taai ambassadeurswerk verrichten. Om te beginnen zit er ook bij de voorstanders nog steeds een deuk in het vertrouwen. Tijdens corona leunde het kabinet steeds op tijdelijke spoedwetten.
Uit ergernis maakte de Eerste Kamer daar in voorjaar 2022 een eind aan, door steun in te trekken. Sindsdien heeft Nederland geen enkele wetgeving meer en kijkt minister Kuipers tegen een lege gereedschapskist aan. Hij kan niets, of moet weer staatsnoodrecht gebruiken, mocht er morgen een dodelijk virus uitbreken.
Balans tussen slagkracht en democratische legitimatie
Er gaat een zucht van verlichting door de Eerste Kamer: eindelijk is er tenminste een wet. “Liever deze wet dan een juridisch vacuüm”, zegt senator Mirjam Krijnen (GroenLinks). Bij links klinkt de steun positief, maar dat heeft een reden.
GroenLinks en PvdA dwongen via de Tweede Kamer zelf al extra inspraak van het parlement af. Er zit inmiddels een ‘tijdslot’ in de wet. Bij een epidemie moet een kabinet elke acht weken opnieuw om toestemming vragen voor zware collectieve maatregelen.
De minister beklemtoont hoe blij hij is met de bemoeienis van het kritische parlement. Wederzijds vertrouwen is nodig juist als het over grondrechten gaat, zegt Kuipers. “Het is ook aan de minister om goed naar het parlement te luisteren. Ik ben op zoek naar de optimale balans tussen slagkracht en democratische legitimatie.”
Protestmails van burgers
Betere communicatie van de overheid is nodig met de burgers in het land als het ooit weer zover zou komen, is een andere handreiking. Kuipers vindt het ook een goede suggestie van de Eerste Kamer om de ‘gereedschapskist’ waar de overheid maatregelen uit mag pakken, elke vijf jaar te evalueren.
Het helpt weinig voor het diepere probleem waar het kabinet op stuit. Senatoren van regeringspartijen zijn bestookt met protestmails van burgers die zowel de wet als de overheid diep wantrouwen. “Een deel van hun bezorgdheid wordt veroorzaakt door bewuste of onbewuste framing van de wet”, vreest ChristenUnie-senator Maarten Verkerk. Over de wet gaan volgens hem veel feitelijke onjuistheden rond op internet.
Verzet van andere partijen
In de Eerste Kamer leiden de PVV en Forum voor Democratie het verzet. Ook SGP, Partij voor de Dieren en de fractie-Nanninga zijn tegen.
Forum voorspelt dat de wet gebruikt gaat worden ‘om in een handomdraai een onbeperkte klimaatlockdown af te roepen’, aldus senator Johan Dessing. ‘De gevangenissen zullen volstromen’ als het kabinet tegenstanders opsluit met de pandemiewet in de hand. Of met noodrecht in de hand.
Volgens PVV-senator Alexander van Hattem zal de overheid gaan ‘winkelen’ op zoek naar noodmaatregelen, als het niet via de pandemiewet is dan wel via andere routes. “Het is gewoon een vrijbrief om maar te doen wat ze willen.”
Minister Kuipers hoort het verbaasd aan. “Als de PVV dat wil voorkomen, zou ik zeggen: neem dan toch dit wetsvoorstel aan”. Dinsdag stemt de Eerste Kamer, hoofdelijk. De PVV wil dat alle senatoren verschijnen.
Mondkapjes wel, coronatoegangsbewijs niet
In de Wet publieke gezondheid wordt juridisch verankerd welke collectieve maatregelen de overheid mag nemen tegen corona en wie daarover beslist. Voortaan moeten Tweede en Eerste Kamer instemmen met een maatregel. Toegestaan zijn voorlopig alleen de maatregelen van 1,5 meter afstand houden, mondkapjes, quarantaine, het afsluiten van evenementen en publieke ruimten. Niet toegestaan: het coronatoegangsbewijs of schoolsluiting. De wet wordt dit jaar verder uitgebouwd met oog op pandemiebestrijding.
Lees ook:
GroenLinks en PvdA sturen aan op tijdslot in ‘coronawet’
Toekomstige coronamaatregelen moeten een tijdslot krijgen en er moet meer zeggenschap komen voor de Tweede en Eerste Kamer, vonden GroenLinks en PvdA. Ze kwamen met een voorstel om de pandemiewet aan te passen.
Kuipers wil dat Eerste Kamer terugkomt na corona in China
Minister Kuipers wil dat de Eerste Kamer terugkeert van reces om coronawetgeving met spoed te behandelen. Andere Europese landen komen met een testplicht voor reizigers. Nederland kan dat niet.
