AnalyseTien jaar premierschap Rutte
Zorgeloos debat voor ‘glad zeepje’ Rutte
Als een staatsman in crisistijd, mild voor de oppositie en grossierend in feitenkennis, zeilde premier Rutte vrijwel vlekkeloos door zijn elfde Algemene Politieke Beschouwingen. Alleen het virus kan nog een spaak in het wiel steken.
Het debat is koud een paar minuten bezig of ‘het spel is op de wagen’, zoals Mark Rutte zelf zegt. De premier heeft net zijn inleiding achter de rug, over veerkracht in crisistijd, en zijn opponent van jaren, Geert Wilders, staat al bij de microfoon. Natuurlijk gaat dit debat over corona, zegt de PVV-leider, maar ook over de algemene staat van Nederland. “En u heeft er in tien jaar tijd een enorme puinhoop van gemaakt.”
Rutte is voorbereid. Na tien jaar waarin Wilders’ PVV voortdurend de grootste oppositiepartij was, kent hij diens tirades. Rutte voegt er een evaluatie van zijn premierschap aan toe. “Ik zou toch menen dat met enige mildheid gekeken kan worden naar wat de laatste kabinetten voor elkaar hebben gebracht. De heer Wilders heeft daar zelf de eerste paar jaar een bijdrage aan geleverd en ook de kabinetten daarna, met de Partij van de Arbeid, hebben dat gedaan, met veel steun uit de Kamer.”
Successen zijn van het team, fouten van Rutte zelf
Het is tien jaar Rutte in een notendop. Vanaf zijn eerste gedoogkabinet zoekt en vindt hij steun bij de oppositie, voor miljardenbezuinigingen of voor lastige besluiten over vredesmissies en vluchtelingencrises. Ook de polder weet hij te vinden, in een rits akkoorden met vakbonden, ondernemers, klimaatorganisaties en pensioenfondsen. En dat alles onder zijn geliefde motto: successen zijn van het team, fouten van hemzelf.
Het maakt hem een probleemwegpoetser en een rasdebater, zoals hij ook gisteren weer liet zien. Uiterst bedreven in het meeveren met tegenstanders (“Die noteer ik!”), in onverstoorbaarheid (“Als je in een crisis perfectie gaat nastreven, neem je geen besluiten meer”) en het ontwapenen met humor (“Een stukje visie, Jesse! Economisme heet dat geloof ik bij GroenLinks”). Menig interruptie loopt stuk op de feitenvloed waarmee Rutte als een glad zeepje de wasbeurt van 20 seconden ontloopt. Daar voegt de premier in zijn elfde Algemene Politieke Beschouwingen nog een nieuwe rol aan toe: die van staatsman in crisistijd.
De mantel van staatsman pas, na tien jaar
Bij de uitbraak van het virus, in maart, pakte Rutte deze rol voor het eerst echt op. Uit noodzaak, maar de mantel past, na tien jaar. In zijn eerste jaren verhinderde de gedoogvriendschap met Wilders ieder pleidooi voor verdraagzaamheid, saamhorigheid of internationale samenwerking, waarmee hij zich boven partijen zou verheffen. Rutte had daar moeite mee, net als met aanvallen op zijn vermeende gebrek aan visie. In 2016, toen er net als nu verkiezingen naderden, zorgde zijn ‘Pleur op’-uitspraak over rellende Nederlands-Turkse jongeren voor verdeeldheid. “Een populist, geen staatsman”, schamperde toenmalig CDA-leider Buma.
Dat is dit crisisjaar anders. In het debat richt Rutte zich opvallend vaak tot ‘de mensen die thuis zitten te kijken’. De premier is empathisch, mild voor de oppositie die hem de zorgen van Nederland over onbetaalbare woningen en baanverlies voor de voeten werpt. Het CDA krijgt lof voor het idee van een ‘nationale apotheek’, de PvdA voor het plan voor een werkgarantie. Geen enkele keer schiet de premier uit z’n slof. Alleen bij de kritiek op een investeerdersregeling van twee miljard steekt een oude neiging de kop op. Rutte blijft de maatregel hardnekkig verdedigen, terwijl de Tweede Kamer nog niets weet over nut of details. De ‘vezels’ waarin de VVD-premier het nut van de dividendbelasting voelde, lijken even terug.
Alleen Wilders en het virus kunnen roet in eten gooien
De rol als staatsman kan in maart de VVD nog een aantal jaren in het Torentje bezorgen. Rutte weet dat, al liet hij dat gisteren wijselijk in het midden. Hij geniet de gunfactor van de linkse oppositie, zijn coalitievrienden lijken hem ondanks aanvallen op het liberalisme in het debat niet moe. Slechts Wilders is onvermoeibaar anti-Rutte, gesteund door gunstige peilingen. Zo kunnen alleen de onvoorspelbaarheid van het coronavirus en een diepere economische crisis de staatsman Rutte nog vellen.
Lees ook:
GGD’en leggen bom onder coronastrategie: voorrang zorgpersoneel geen goed plan
Voorrang geven aan zorgpersoneel en onderwijsmensen is in de huidige overstromende teststraten niet te doen, vindt de GGD. Het testbeleid moet op de schop, schrijft voorman Rouvoetin een brief die in handen is van Trouw.
