Woningmarkt of stikstofbeleid: jonge partijleden willen oude garde in beweging brengen

De verbijstering is op zijn gezicht te lezen. Het VVD-congres heeft met een nipte meerderheid de stikstofplannen van het kabinet naar de prullenbak verwezen en de 21-jarige Pepijn Kruiswijk kan niet geloven wat er zojuist is gebeurd.

Hij staat op en krijgt de microfoon. “Ik heb liever een dak boven mijn hoofd dan een speklap op mijn bord”, slingert hij de oude garde van de partij voor de voeten. “Als starter kan ik straks niet aan een huis komen omdat de woningmarkt zo krap is. En dat komt mede door de stikstofproblematiek.”

Kruiswijk is niet de enige politiek actieve jongere die zich, ingegeven door het besef dat zijn generatie de rekening betaalt van alles wat nu op de lange baan wordt geschoven, afzet tegen de oudere leden van zijn partij. Even ervoor heeft Daphne Lodder, voorzitter van de jongerenpartij JOVD en jong VVD-lid, een speech gegeven die on-VVD’s aanvoelt.

Lodder (25), in het dagelijks leven economiedocent, geeft af op de kansenongelijkheid in het onderwijs, wil investeren in brede middelbare scholen en stelt als kers op de taart voor om de erf- en schenkbelasting te verhogen.

“Ik vind niet dat kansenongelijkheid een gevoelig thema zou moeten zijn”, zegt ze daarover. “Wat betreft die belasting snap ik het wel. Maar jongeren kunnen zo'n discussie openen.” Dat haar woorden bij sommige partijgenoten tot wrevel leidden, is haar wel duidelijk: “Ik heb daarna wel gehoord van ‘die meid hoort thuis bij de Jonge Socialisten’ (de jongerenorganisatie van de PvdA. red.).”

Op de grote thema's van deze tijd – de kansenongelijkheid in het onderwijs, het klimaat, de stikstofproblematiek, de crisis op de woningmarkt – zitten politiek actieve twintigers feller in de wedstrijd dan hun oudere partijgenoten.

Basisbeurs als breekpunt

Dat geldt niet alleen voor de VVD. Zo scherpten de jongeren van het CDA in september nog het standpunt van de partij aan over de terugkeer van de basisbeurs voor studenten. Dat moest een breekpunt worden in de coalitie-onderhandelingen, vond de jongerenpartij CDJA. Hoewel het partijbestuur die harde lijn ontraadde, stemde 70 procent van de leden in met een motie van die strekking. En inderdaad: de basisbeurs keert onder dit kabinet terug en de generatie die hem niet kreeg wordt daarvoor gecompenseerd.

De christen-democratische jongerenorganisatie gaat het komend jaar invloed uitoefenen op de plannen voor duurzaamheid en de energietransitie, zegt Derek Groot (28) van het CDJA. Het CDA mag op klimaatgebied wel ‘een onsje meer’ doen, vinden de twintigers. Afgelopen weekend publiceerden zij hun ‘klimaatstatements’, met onder meer het voorstel enkel nog subsidie te verstrekken aan groene initiatieven.

Voor het eerst liep het CDJA mee met de klimaatmars, afgelopen zondag. “Terwijl wij van nature echt niet zo activistisch zijn”, zegt Groot, die na het weekend alleen nog via WhatsApp kan communiceren wegens hard schreeuwen tijdens die mars.

De klimaatcrisis verbindt jongeren over het hele politieke spectrum. “Daarover hebben we met iedereen contact, de jongeren van Forum uitgezonderd”, zegt Andrej van Hout (24), voorzitter van de Jonge Socialisten.

Samenwerken met GroenLinks

Die crisis maakt ook dat de jonge leden van de PvdA al meer naar GroenLinks neigen dan de vijftigers en zestigers in de partij, zegt Van Hout. “Die houden wat meer vast aan nostalgie.” Voor hem klinkt het niet meer dan logisch om de grote opgave de aarde niet te veel te laten opwarmen, te verbinden met de traditioneel sociaal-democratische waarden van bestaanszekerheid en gelijke kansen.

Dat ziet ook Giovanni Visser, de 23-jarige fractievoorzitter van de PvdA in Arnhem. Hoewel zelf geen voorstander van de samenwerking met GroenLinks, want “wie rood staat, kan niet groen doen”, ziet hij wel dat de leden die al wat langer meelopen, meer gehecht zijn aan de naam en het logo van de PvdA dan veel twintigers en dertigers.

Politieke partijen moeten af en toe opgeschud worden, zegt Visser. “Neem bijvoorbeeld de discussie over auto’s in de stad: ouderen zijn opgegroeid in een tijd dat één gezin nog meerdere auto’s had. Nu hebben veel van mijn generatiegenoten niet eens behoefte aan één auto.”

Verantwoordelijkheid

Ouderen nemen hun verantwoordelijkheid niet voor de jongere generaties, is een veelgehoorde verzuchting. VVD’er Kruiswijk: “Het gevoel bekruipt mij dat veel van de oude coryfeeën niet doorhebben dat de VVD nu de grootste partij is en dat er daarom een verantwoordelijkheid ligt om voor jongere generaties op te komen.”

Hij gelooft echt in het klassiek liberale verhaal, benadrukt hij. Hard werken moet lonen, natuurlijk. Maar, zegt ook Lodder, de ervaring leert dat hard werken met de huidige crises niet altijd genoeg meer is om alles te bereiken wat je voor ogen had.

Het verwijt dat de jongeren naïef zijn, kennen ze. En ja, beaamt Lodder, natuurlijk is het makkelijker om tegen schenen te schoppen als je niet verkozen hoeft te worden. Maar het adagium ‘wie in zijn jonge jaren niet links is heeft geen hart, wie op oudere leeftijd niet rechts is heeft geen verstand’ is te simpel.

De twintigers weten en voelen dat zij uiteindelijk de dupe zijn van wat er nu niet wordt opgelost. PvdA’er Visser: “De problemen op de woningmarkt ervaar ík aan den lijve. De wachttijd voor een sociale huurwoning is in Arnhem 14 jaar. Mensen die al heel lang een woning hebben, beseffen niet hoe extreem dat is. Dat ik jong ben helpt dan wel om oudere collega’s wakker te schudden.”

Lees ook:

Stikstofstemming VVD legt tweedeling partij bloot

Met de afwijzing van de stikstofplannen tikken VVD-leden premier Rutte en de VVD-top op de vingers voor het uitvoeren van ‘D66-fantasieën’.

Commentaar van de krant: Terugkeer van de basisbeurs is het succes van de lobby van jongeren

Jongeren mogen trots zijn op wat ze hebben bereikt. Dankzij hun jarenlang lobby hebben ze het voor elkaar gekregen dat de politiek het leenstelsel weer afschaft.