Voorzichtig kantelt het vuurwerkdebat

‘Gewoon jezelf zijn’ was de verkiezingsslogan van de VVD in 1982. Ruim baan voor het individu, voor de leuke dingen in het leven. Weg met die beknottende en betuttelende overheid. Toenmalig lijsttrekker Ed Nijpels propageerde het vrolijke ‘Veronica-liberalisme’. De VVD won er tien extra Kamerzetels mee – en een plek in het volgende kabinet.

Traditie

Gewoon jezelf kunnen zijn; het is een overtuiging waar liberalen nog altijd zeer aan hechten. Het betekent het gaspedaal kunnen intrappen op plekken waar het mag. Vliegen zonder dat anderen je een schaamtegevoel kunnen aanpraten. En de jaarwisseling vieren zoals jij dat wilt.

Die ‘vrijheden’ zijn niet meer vanzelfsprekend. De ministerraad buigt zich vandaag over de Nederlandse ‘vuurwerktraditie’, die al jaren onder druk staat. De verwachting is dat het kabinet besluit om het gevaarlijkste consumentenvuurwerk te verbieden. De maatregel gaat in bij de jaarwisseling 2020-2021. Mocht dit onvoldoende effect hebben, dan zijn verdergaande ingrepen niet uitgesloten, klinkt het in de Haagse wandelgangen.

De reacties op dit uitgelekte nieuws zijn overwegend negatief. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), burgemeesters, de politie en (oog)artsen hebben herhaaldelijk gepleit voor een algeheel verbod voor knalvuurwerk én vuurpijlen. Volgens de OVV is de nacht van 31 december op 1 januari ‘het gevaarlijkste moment van het jaar’.

Onbespreekbaar

Politiek Den Haag is lange tijd doof geweest voor deze oproep. De afgelopen jaren is wel geprobeerd de jaarwisseling veiliger te maken. Zo zijn de afsteektijden ingekort en moeten verkopers vuurwerkbrillen en afsteeklonten verstrekken. Gemeenten hebben steeds meer mogelijkheden om gebieden vuurwerkvrij te verklaren. Maar zo’n landelijk verbod bleef onbespreekbaar.

Aanvankelijk maakte alleen de Partij voor de Dieren zich hard voor het aan banden leggen van het consumentenvuurwerk, later gevolgd door GroenLinks en SGP. Deze drie oppositiepartijen kregen geen voet aan de grond in de Tweede Kamer. Dat veranderde toen de ChristenUnie, als lid van de coalitie, eind 2017 hardop riep dat het hoog tijd werd voor zo’n consumentenverbod. Kamerlid Carla Dik-Faber zei in deze krant: “Oud en Nieuw moet weer een feest worden voor iedereen.”

Zo werd het vuurwerk nadrukkelijk een gespreksonderwerp binnen de coalitie. Voor VVD en CDA is een algeheel verbod altijd onbespreekbaar geweest. VVD’er Ivo Opstelten koesterde in zijn tijd als minister van justitie ‘de lange traditie om met Oud en Nieuw vuurwerk af te steken’. Daar is de partij de afgelopen jaren aan blijven vasthouden. Huidig Kamerlid Antoinette Laan noemde vuurwerk amper twee maanden geleden nog ‘een mooie traditie die de VVD niet zomaar op wil geven.”

Merkwaardig

Wat er nu op tafel ligt is een typisch coalitiecompromis. Het vuurwerk dat vanaf eind volgend jaar wordt verboden, valt onder de zogeheten F3-categorie. Het is het zware werk, zoals Chinese rollen en ratelbanden; vuurwerk dat vooral door professionals wordt afgestoken. Voorzitter Leo Groeneveld van de Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland zei deze week tegen de NOS dat hij het aanstaande kabinetsbesluit merkwaardig vindt. “Ik begrijp hier helemaal niets van. De categorie die nu verboden wordt, F3 of Cat3, is een minimaal deel van de collectie, minder dan een half procent.”

ChristenUnie had liefst veel meer vuurwerk willen verbieden, maar daar is de goedkeuring van de drie andere coalitiepartijen voor nodig. VVD en CDA wilden niet meer toegeven, uit angst de ‘vuurwerktraditie’ teveel los te laten. Het verbieden van categorie F3 is vooral een symbolische stap, dat wordt ook binnen de ChristenUnie erkend. Maar VVD en CDA weten dat de vuurwerkregels de komende jaren niet meer soepeler zullen worden. Wel strenger.

Lees ook:

Groeiende druk op politiek om vuurwerk te verbieden

De druk op kabinet en Tweede Kamer om gevaarlijk vuurwerk te verbieden, wordt steeds groter. Oogartsen en de Nationale Politie pleiten hier al langer voor, nu sluit ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) zich aan in de rij.

‘De burger zelf laten strijden tegen vuurwerk heeft geen zin’

Burgemeesters zijn enthousiast over hun vuurwerkvrije zones op vrijwillige basis. Maar werken ze eigenlijk wel? Hoogleraar Jon Schilder is sceptisch.