Tweede Kamer zet zwaarste middel in: parlementaire enquête naar toeslagenaffaire

De Tweede Kamer stemt donderdag toch over een parlementaire enquête over de toeslagenaffaire en het bredere functioneren van overheidsdiensten. Het voorstel is een beetje aangepast, waardoor ook het CDA kan instemmen.

Naast het CDA stemmen ook D66, GroenLinks, PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, DENK, 50PLUS, Forum voor Democratie en de eenpitters Henk Krol en Femke Merel Van Kooten-Arissen in met het voorstel van de SP. Daarmee steunt een ruime meerderheid het voorstel om het overheidsschandaal uitgebreider te onderzoeken. Of de VVD mee zal stemmen, is nog niet duidelijk.

Onder ede gehoord

Het CDA wilde meer duidelijkheid over de timing van de enquête. De PvdA maakte zich overigens ook nog zorgen dat het onderzoek mogelijk de parlementaire enquête naar de aardgaswinning en de afhandeling van de bevingsschade in Groningen in de weg zit. In het nieuwe voorstel is opgenomen dat de toeslagenverhoren voor de zomer van 2022 moeten worden gehouden. De Kamer stemde dinsdag in met het inhoudelijke voorstel voor de Groningen-enquête, dus dat onderzoek gaat al snel van start.

De parlementaire enquête is het zwaarste instrument dat het parlement heeft. De enquêtecommissie bestaat uit Kamerleden en kan informatie opeisen van ministeries. Ook kunnen ambtenaren, politici en andere betrokkenen onder ede worden gehoord. Dit gebeurde al tijdens de parlementaire ondervraging naar het toeslagenschandaal, maar voor zo’n enquête krijgt de commissie langer de tijd. Daardoor kan het onderwerp beter worden uitgezocht.

Het rapport van de ondervragingscommissie, dat in december werd gepubliceerd, leidde al tot het aftreden van het kabinet. Maar de SP zegt dat die commissie “lang niet alles heeft onderzocht” en wil een uitgebreider onderzoek om lessen te trekken. De commissie-Van Dam heeft bijvoorbeeld geen onderzoek gedaan naar het selecteren op nationaliteit en de omgang met persoonsgegevens door de Belastingdienst.

‘De grootste inbreuk op de rechtsorde in de moderne Nederlandse geschiedenis’

Advocaten die opkomen voor slachtoffers van de toeslagenaffaire reageren verheugd op de Kamerbrede steun voor een parlementaire enquête. “Hiermee zal alles goed worden uitgezocht en zal verantwoording worden afgelegd”, zegt advocaat Eva González Pérez, die tientallen ouders bijstaat en als eerste aan de bel trok over de behandeling van ouders die toeslagen ontvingen.

“Wij zijn blij met dit bericht”, zegt advocaat Vasco Groeneveld, die eerder namens tientallen slachtoffers aangifte heeft gedaan tegen premier Mark Rutte en vijf andere (oud-)bewindslieden. “Op grond van wat er nu bekend is verwachten wij dat nader onderzoek de verdenking tegen premier Rutte en de overige (oud-)bewindspersonen zal versterken.”

“De toeslagaffaire is de grootste inbreuk door de overheid op de rechtsorde in de moderne Nederlandse geschiedenis. Logisch en terecht dat er een parlementaire enquête zal plaatsvinden. Mijn cliënten zijn bereid om de enquêtecommissie alle informatie te geven die maar nodig is”, zegt Groeneveld.

Aftreden kabinet was ‘symbolische daad’

Eerder werd duidelijk dat het Openbaar Ministerie de Belastingdienst niet strafrechtelijk zal vervolgen vanwege de affaire. Meerdere ouders spanden daarop procedures aan om die vervolging alsnog gedaan te krijgen. Namens een van die ouders begon advocaat Sébas Diekstra zo’n procedure. Hij noemt het “niet minder dan terecht” dat er een parlementaire enquête komt.

“De slachtoffers maar ook de samenleving verdienen een grondig onderzoek”, aldus Diekstra. “Nog altijd is niet alles in deze bizarre kwestie goed onderzocht en daardoor is het ook niet goed mogelijk om echt te leren van dit immense onrecht dat velen is aangedaan door de eigen overheid.” Hij zegt de parlementaire enquête “met heel veel belangstelling” te zullen volgen.

Vorige maand trad het kabinet af vanwege de affaire, waarin duizenden ouders ten onrechte als fraudeur werden aangemerkt. González Pérez noemde dat meer een “symbolische daad”. “Bij een parlementaire enquête wordt hopelijk alles naar buiten gebracht en komt de waarheid boven. Dat is belangrijk voor de ouders. Zij willen weten hoe dingen tot stand zijn komen.”

Lees ook:
Wie wist wat in de toeslagenaffaire? De kluwen van hoofdrolspelers ontward

Waren er signalen dat de fraudejacht bij de Belastingdienst uit de hand gelopen was? Als iemand op die vraag antwoord kan geven, dan is het advocate Eva González Pérez.