The day after: de verliezende coalitie pruttelt maar wanhoopt nog steeds niet

De dag na de Statenverkiezingen is het in de Tweede Kamer stil. Veel Kamerleden zijn nog in hun eigen provincie. Dat is waar ze wakker worden met een kater. Voor sommigen van het goede soort, de kater na een fijn feestje. Voor anderen een die dieper zal zitten.

In de gangen van de coalitiepartijen heerst gelatenheid. Aan het begin van de middag worden de vergaderingen in het parlement hervat en ondanks alle verrassingen die deze Statenverkiezingen in petto hadden, is er in de Tweede Kamer in wezen niets verandert.

Wat moet je daar als VVD mee?

We wachten af, is het meest gehoorde antwoord van de Kamerleden die donderdag aanwezig zijn. We zien wel wat de monsterwinst van BBB in de provincies ons brengt. “Ik moet er even goed over nadenken wat dit nu precies betekent”, zegt VVD’er Ulysse Ellian over de uitslag in zijn Flevoland. “Als politicus moet je niet zomaar overal van schrikken, maar dit vraagt wel enige reflectie. Wat betekent die stem en wat moet je daar als VVD mee?”

Het CDA is de grote verliezer binnen de coalitie. Maar ook daar is de teneur: het kon erger. De fractie komt donderdag niet samen in Den Haag, er is slechts een digitaal moment. Partijleider Wopke Hoekstra moet 's middags echter wel naar de Kamer als minister van buitenlandse zaken. Bij aankomst noemt hij de verkiezingsuitslag “een daverende oorvijg voor ons allemaal in Den Haag en zeker ook voor ons als CDA”.

Vanaf nu moet alles beter worden

Datzelfde gevoel is te horen bij de ChristenUnie. Die partij dreigt te halveren in de Eerste Kamer. Ook daar wordt de uitslag geïnterpreteerd als een afstraffing van het Haagse politieke spel. Maar de fractie is niet pessimistisch over de partij. De ChristenUnie gaat ervan uit dat het vanaf nu, met de nieuwe fractievoorzitter Mirjam Bikker, alleen maar beter wordt.

Ook bij D66 is er donderdag taart, ondanks het voorspelde zetelverlies in de Eerste Kamer. “We hadden de wind van links en van rechts. En dat in een best moeilijke periode voor het land met ingewikkelde keuzes”, zegt partijleider Kaag tegen de fractie.

Die partij moet de komende maanden toezien hoe de BoerBurgerBeweging (BBB) in bijna alle provincies de coalitieonderhandelingen mag gaan leiden. Dat terwijl D66 zich het duidelijkst uitspreekt vóór het stikstofbeleid waar de BBB mordicus tegen is.

Gourmetten in Deventer

Ondertussen zit de vrouw waar iedereen het over heeft in Deventer. BBB-partijleider Caroline van der Plas organiseert daar een overwinningslunch, waar haar zoon het gourmetstel aanzet. Ze belooft daar dat BBB alleen zal besturen als boeren niet zullen worden onteigend en vindt dat de coalitie ‘conclusies moet trekken’ uit de verkiezingsuitslag.

Ook Attje Kuiken van de PvdA en Jesse Klaver van GroenLinks benadrukken dat deze verkiezingsuitslag een afstraffing is van de coalitie. “Het kabinet heeft een probleem”, zegt Kuiken. “Ze hebben verloren. Ze moeten echt kiezen voor een linkse koers.”

Klaver houdt het er op dat het aan het kabinet is om te besluiten of het in de Eerste Kamer wil samenwerken met BBB of GroenLinks en PvdA. In de loop van de dag, als er nieuwe uitslagen binnenkomen, wordt echter wel duidelijk dat BBB daar waarschijnlijk groter zal worden dan het linkse blok.

De grote woorden van BBB en GroenLinks en PvdA ten spijt, is er van een acute crisis binnen de coalitie geen sprake. Het pruttelt, en wat er op de lange termijn gaat gebeuren durft niemand te voorspellen. Of, zoals D66-leider Kaag het donderdagochtend zegt: “Het kabinet zit er, tot het er niet meer zit.”

Lees ook:

Protestpartij BBB mag nu in tien provincies coalities gaan vormen.
De nieuwe BBB wordt een machtsfactor van belang in alle provincies. Er wachten spannende coalitieonderhandelingen.