Rutte zegt toeslagenouders sneller te helpen, maar belooft niks

Dat is minstens twee jaar eerder dan eerder voorspeld werd. Met die toezeggingen hoopt de minister-president de kritiek wat te dempen dat hij de afgelopen jaren veel beloofd heeft, maar weinig heeft bereikt op ‘dit verschrikkelijke schandaal’, zoals Rutte het zelf noemt. Een sceptische oppositie had er nauwelijks vertrouwen in, maar nam ‘deze versnelling’ van de hersteloperatie voor kennisgeving aan.

Het aantal ‘slachtoffers’ van de toeslagenaffaire is inmiddels opgelopen tot 60.000 personen, een van de redenen waardoor de hersteloperatie zo moeizaam verloopt. Ruim 1500 ambtenaren werken nu aan de dossiers.

Het is alweer tweeënhalf jaar geleden dat Rutte met zijn vorige kabinet aftrad vanwege het snoeiharde rapport over de affaire. Op uitdrukkelijk verzoek van de Kamer werd de premier gevraagd wat hij sindsdien voor lessen heeft geleerd. Daarop noemde Rutte met name de poging om de overheid in bestaande regelingen en wetten minder ‘hard’ te laten optreden, zoals in de bijstandswet, de WIA en inburgering. Meer maatwerk wordt het parool, want door het gebrek eraan zijn veel ouders vanwege de terugvordering van kindertoeslagen vermalen in het systeem. Ook zal de staat minder vaak een rechtszaak voeren met getroffen burgers. “Een individuele Nederlander tegenover de machtige staat is iets wat we tot een minimum moeten beperken.”

Emotionele oproep

De komst van de premier leidt regelmatig tot een emotionele oproep vanaf de publieke tribune, waar gedupeerden het debat volgen. “Wij willen herstel”, roept een vrouw luidkeels. Volgens BBB-Kamerlid Caroline van der Plas willen mensen hun leven weer oppakken. Ze willen ook leiderschap zien van de premier. “Daar snakken ze naar. Ze willen u zien als moeder van dit land”. Geef leiding, los het op, of stap op, aldus Van der Plas.

De leider van de BoerBurgerBeweging is opvallend kritisch over de premier waar ze straks in de Eerste Kamer zaken mee moet doen. “De minister-president die er altijd bij is geweest, die alles heeft gezien en geleid, die zit er nog.” Andere leden van de oppositie zijn al net zo kritisch over de vermeende passieve rol van Rutte. “Waarom zit die man er nog?”, vraagt Stephan van Baarle (Denk) in de richting van Rutte. Zijn vorige kabinet trad af vanwege de toeslagenaffaire. Renske Leijten (SP) vraagt zich hardop af waarom de minister-president zo ‘onverschillig’ blijft over alle nog niet opgeloste problemen voor de gedupeerde ouders.

Groeiende kritiek

Het onafhankelijke Kamerlid Omtzigt legt - niet voor het eerst - vooral nadruk op de slechte informatievoorziening vanuit het kabinet. De afgelopen dagen doken weer nieuwe documenten en e-mails op waar de Kamer niets van wist. Uit nieuwsberichten van de NOS bleek dat toenmalig staatssecretaris Menno Snel (D66) al in 2019 op de hoogte had kunnen zijn van het ‘ongekende onrecht’. De mail bleef ‘steken’ in de mailbox van zijn secretaresse. Waarom deze mail niet eerder werd gevonden, kan staatssecretaris Aukje de Vries (VVD) niet vertellen. Dat moet nader worden onderzocht.

RTL haalde tevens boven water dat de dienst die de afwikkeling van de toeslagenschade afhandelt de rechter in het geheim probeerde te overtuigen de beslistermijnen voor de gedupeerden te verlengen om dwangsommen te voorkomen. “Dit is niet normaal in een rechtsstaat. De overheid mag dit niet zomaar doen”, aldus Omtzigt.

Op de meeste kritiek heeft Rutte wel een antwoord, maar niet tot ieders genoegen. PvdA en GroenLinks vinden daarom dat de overheid minder zwaar moet tillen aan de bewijslast bij de gedupeerden, om het herstel nog meer te versnellen. Voor de SP was de hele gang van zaken reden om een motie van wantrouwen tegen het kabinet in te dienen, gesteund door de PVV. Een verzoek om diezelfde avond hierover nog te stemmen werd door een meerderheid van de Kamer afgewezen.

Dit debat is een eerste horde die de premier moet nemen, vanwege groeiende kritiek dat hij als ‘chef’ zich te weinig bemoeit met grote kwesties. Net zoals de onderschatting en afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen. In het enquêterapport wordt de rol van Rutte zwaar bekritiseerd. Binnenkort moet hij zich daarover in de Tweede Kamer verantwoorden.

Lees ook:

Toeslagen brengen nog steeds dagelijks mensen in problemen, waarschuwt inspecteur.

In het toeslagenstelsel liggen alle financiële risico’s bij de burger zelf. Nog steeds komen daardoor dagelijks mensen in grote financiële nood, waarschuwt Bart Snels, inspecteur-generaal belastingen, toeslagen en douane.