Protestpartij BBB mag nu in tien provincies coalities gaan vormen. ‘Een aardverschuiving van formaat’

Een dag na de Tweede Kamerverkiezingen, in maart 2021, arriveerde Caroline van der Plas in een trekker op het Binnenhof. Ze had zojuist een Kamerzetel bemachtigd met haar nieuwe BoerBurgerBeweging (BBB). Dat leek haar wel aardig, zo'n trekker. Een teken dat het platteland de politiek had bereikt.

Hoe zal dat straks gaan, als de nieuw gekozen Provinciale Statenleden van BBB hun gewonnen zetels komen innemen? Rijden er dan colonnes met trekkers naar alle provinciehuizen?

Concurrentie is weggevaagd

Hoeveel provinciale zetels BBB exact krijgt, is nog onduidelijk. Maar het zal het aantal van Forum voor Democratie van vier jaar geleden (86) ruimschoots overstijgen. Het worden er meer dan honderd. Wellicht richting de 120.

In Drenthe krijgt de partij van Van der Plas zeventien zetels, op een totaal van 41. De nummer twee, de VVD, heeft nog vier Statenleden over. Het zegt ten eerste iets over de verpletterende overwinning van BBB, waardoor alle concurrentie is weggevaagd. Het betekent ook dat een coalitie in deze provincie zonder BBB zo goed als onmogelijk is.

Hetzelfde geldt voor Overijssel: BBB zeventien zetels, CDA vier, VVD vier, GroenLinks vier. Ook hier grijpt de BoerBurgerBeweging de macht. In Flevoland is de zege iets minder groot, maar desondanks stevig: BBB tien zetels, gevolgd door VVD met vier. Zeeland: BBB negen zetels, de combinatie PvdA/GroenLinks zes.

Exitpolls van de NOS wezen er gisteravond op dat Van der Plas ook de grote winnaar wordt in Noord-Brabant, en in Noord-Holland met de VVD strijdt om wie de grootste fractie krijgt.

In andere provincies wordt vandaag nog druk geteld. Voorlopige uitslagen zullen volgen, maar ook hier zal BBB grote zeges boeken.

BBB mogelijk in tien provincies de grootste

Het maakt de aanstaande coalitie-onderhandelingen in de twaalf provinciehuizen spannend. Het is mogelijk dat BBB in tien provincies de grootste partij wordt, waardoor het initiatief voor de formatie bij de partij ligt. Het kabinet kijkt daar met argusogen naar.

BBB heeft de zege te danken aan kiezers die ontevreden zijn met het beleid uit ‘Den Haag', wat zich uit in protest tegen het stikstofbeleid. Dat is direct het onderwerp waar de Haagse coalitiepartijen nerveus over zijn.

Van der Plas zei vanmorgen in het tv-programma Goedemorgen Nederland dat haar partij niet zal instemmen met de onteigening van boeren. Het kabinet laat de mogelijkheid dat agrariërs gedwongen worden uitgekocht nog wel open. “Dat moet gewoon keihard in het coalitieakkoord komen te staan: dat in de provincies waar wij in de coalitie willen komen we dat niet gaan doen”, zegt Van der Plas over onteigeningen.

Bovendien wil de leider van BBB dat de deadline van minister Christianne van der Wal komt te vervallen om in 2030 te komen tot een halvering van de stikstofuitstoot. Dat belooft een harde aanvaring te worden tussen het kabinet en diverse provincies.

Traditionele machtspartijen moeten fors inleveren

Het grote succes van BBB betekent dat de provinciebesturen fors worden opgeschud. Op dit moment zit het CDA nog in elf van de twaalf coalities. De VVD ook. De PvdA zelfs in alle twaalf. Deze traditionele machtspartijen zullen moeten inleveren.

Het CDA was de grootste partij in vier provincies, mogelijk handhaven de christendemocraten zich alleen in Limburg. Partijleider Wopke Hoekstra sprak over ‘een bijzonder bittere pil'. “Dit is een aardverschuiving van formaat.”

Wie voorbij het grote politieke geweld kijkt, ziet andere opvallende uitslagen. Zo lijkt de Partij voor de Dieren de derde partij van Amsterdam te worden, achter GroenLinks en PvdA. Het zegt iets over de gestage, haast stille opmars die de partij al jaren maakt.

Edam-Volendam was vier jaar geleden een bolwerk van Forum voor Democratie. Daar is nu weinig nog niets meer van over. Het vissersdorp schaart zich nu, weinig verrassend, achter de BoerBurgerBeweging. En BBB verovert ook Oss, hét SP-bolwerk. Als zelfs dit soort plaatsen in handen komt van de nieuwe protestbeweging, is er alle reden voor de gevestigde partijen om zich grote zorgen te maken over de toekomst.

Lees ook:

Hoe is er gestemd in uw gemeente? Bekijk hier de uitslagen

Op deze pagina vindt u de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen van 2023.

Een daverende klap van de proteststem, wat betekent dit voor het kabinet?

De monsterzege van BBB legt de kloof tussen stad en platteland bloot. De coalitie verliest fors, maar kan voor politieke steun waarschijnlijk wél twee kanten op kijken.

BBB in shock na monsterzege. ‘Wat de fok is hier gebeurd?’

BBB’ers wisten: we gaan sowieso winnen. Maar dat de politieke nieuwkomer in één klap de grootste zou worden, kon partijleider Caroline van der Plas bijna niet geloven.