Toeslagenaffaire
Premier Rutte weigert keer op keer naar de Kamer te komen voor het toeslagendebat
Premier Mark Rutte weigerde dinsdagavond tot drie keer toe om naar de Tweede Kamer te komen, ondanks indringende verzoeken van de voltallige oppositie om over de vastgelopen hersteloperatie voor de toeslagenaffaire te praten.
Achtereenvolgens Denk-Kamerlid Azarkan, PvdA’er Henk Nijboer en Pieter Omtzigt kwamen dinsdagavond met een verzoek aan Rutte om in gesprek te gaan. Normaal gesproken willigt het kabinet zo’n verzoek in. Dit keer bleef Rutte weg, daarbij gesteund door de coalitiepartijen. Hij wenste nog wel de staatssecretaris van toeslagen, Aukje de Vries, succes met het debat.
De coalitie wilde duidelijk geen debat met de premier, uit angst dat het een verkiezingsdebat zou worden. Maar de frustratie van de oppositie is groot, over de aanhoudend grote problemen die de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst heeft om de toeslagenouders te compenseren.
“Rutte noemde de toeslagenaffaire twee jaar geleden nog een ereschuld, die hij ging inlossen”, sneerde Kamerlid Pieter Omtzigt. “Maar wat heeft hij daar eigenlijk aan gedaan?” Azarkan noemde het ‘een smet’ op 10 jaar beleid van Rutte. “Hij heeft de ouders in de steek gelaten. De premier zei in 2021 dat het kabinet ging inzetten op genoegdoening voor de ouders, de menselijke maat zou terugkeren en er zou een ruimhartige vergoeding komen. Noem mij naïef, maar ik dacht echt dat hij het meende.”
Waarom moet het zo lang duren?
Zowel de linkse als de rechtse oppositie wilde van de premier weten waarom het nog tot 2027, 2030 of zelfs nog langer kan duren tot de schade van alle toeslagenouders is beoordeeld. De eerste groep gedupeerde ouders zit al sinds 2005 in grote problemen. Aan de hersteloperatie werken nu 1500 mensen. Het project kost inmiddels al 5,8 miljard euro. De ouders moeten veel sneller geholpen kunnen worden, vindt de Kamer. “Waarom kan één ambtenaar niet twintig ouders per jaar helpen”, zei Azarkan.
Tenminste 25.000 gedupeerde ouders zitten formeel te wachten, op informatie, hulp en compensatie voor de grote financiële problemen waarin ze terecht zijn gekomen. Mogelijk loopt dat aantal op tot 60.000 ouders, volgens de staatssecretaris. Zij werden door de overheid ten onrechte als fraudeur bestempeld en moesten tienduizenden euro’s aan kinderopvangtoeslag terugbetalen. De ouders verloren hierdoor soms hun huis, hun kinderen of hun baan.
Het kabinet-Rutte III trad in 2021 af vanwege het rapport ‘Ongekend onrecht’ van de parlementaire onderzoekscommissie naar de toeslagenaffaire. “Hoelang moet het nog duren voordat we de ouders hun leven echt teruggeven. Het duurt te lang”, aldus Renske Leijten. Ook de partijen CDA, D66 en CU spraken hun treurnis uit over de trage hulp aan de gedupeerde ouders. Het is een ‘janboel’, ‘nachtmerrie’ of een ‘moeras’, zeiden de Kamerleden.
Zingende ouders op de tribune
Halverwege het debat begonnen enkele ouders vanaf de publieke tribune Het duurt te lang te zingen, een lied van de Nederlandse zangeres Davina Michelle. De ouders werden door Kamervoorzitter Bergkamp dringend verzocht stil te zijn.
Staatssecretaris De Vries zei de frustratie van ouders en Kamerleden goed te begrijpen. Ook zij vindt het ‘verschrikkelijk’ dat de hersteloperatie niet sneller verloopt en zegt nog elke keer geraakt te worden door de verhalen van de ouders. Ze hoopt nog iets te kunnen versnellen, zodat in 2025 alle ouders integrale beoordeling hebben gekregen. Dat zou twee jaar sneller zijn. Of het lukt, hangt af van de schattingen van ambtenaren.
Een streefdatum waarop alle ouders recht is gedaan, kon de staatssecretaris niet noemen, ondanks aandringen van de Kamer. Ze wees op het belang van zorgvuldige procedures, en de kaders waarbinnen de hersteloperatie zich moet afspelen. “En ik moet ook aan de ambtenaren denken, wat zij aankunnen”, aldus De Vries.
Het geduld van de Kamer met de staatssecretaris begint op te raken. De Vries beheert dit gevoelige dossier nu een jaar. Maar de pijlen werden deze keer nog nadrukkelijker gericht op premier Rutte, die volstrekt afwezig is op dit dossier.
Wat heeft de premier zelf gedaan?
Zelfs coalitiepartij CDA krijgt daar genoeg van. “Het irriteert me dat het niet hoog op de agenda staat in de ministerraad”, zei Kamerlid Inge van Dijk. PvdA-Kamerlid Henk Nijboer zei van de premier te willen weten “wat hij zelf heeft gedaan, nadat hij excuses had aangeboden en met de ouders heeft gesproken?” GroenLinkser Tom van der Lee constateerde dat het rapport ‘Ongekend onrecht’ inmiddels beter een andere titel kan krijgen: ‘Gekend onrecht’.
Dat de premier een herhaald dringend verzoek van de oppositie negeert om te verschijnen, is een schoffering van de Kamer. Het leidde ook tot ongemak bij Kamervoorzitter Vera Bergkamp. Uiteindelijk stelde zij voor om Rutte formeel te vragen er bij een volgend toeslagendebat wel bij te zijn.
