Politici – en de media – maakten van de avondklok een Nationaal Drama

Al bijna een jaar lang schudden we geen handen en houden we afstand. We staan in de rij voor de winkels, althans, als ze nog open zijn. We mogen niet naar cafés, niet naar restaurants, niet naar musea en festivals. Uitjes beperken zich tot een bos- of strandwandeling.

Thuis mag er nog slechts één persoon per dag op bezoek komen. Ouders vliegen heen en weer tussen de schoolbegeleiding van hun kinderen en de eigen zoom-vergaderingen. Sporten is eenzaam tijdverdrijf.

Ondertussen draaien de mensen in de zorg sinds maart vorig jaar overuren. Ze zijn getuigen van diep menselijk leed, van patiënten die aan de beademing liggen en knokken om in leven te blijven. Er spelen zich binnen de muren van de ziekenhuizen tragedies af.

Dat mag allemaal zo zijn, van de bevolking wordt nu het grootst mogelijke offer gevraagd: binnen blijven na 21.00 uur. De avondklok, een verschrikkelijke, draconische en buitenproportionele maatregel die direct de prullenbak in moet. Zo diep grijpt het in ieders leven in.

Dit zijn niet mijn woorden. Het zijn kwalificaties van Tweede Kamerleden, vorige week geuit in het debat over het coronavirus. Politici buitelden die donderdag urenlang over elkaar heen om vol verontwaardiging te roepen dat het kabinet nu een grens over is. De verpleeghuizen op slot doen voor alle bezoek, zoals dit voorjaar gebeurde, is tot daar aan toe. Scholen sluiten, met oplopende leerachterstanden tot gevolg, is vervelend, maar helaas noodzakelijk. ’s Avonds binnen blijven daarentegen is pas echt ontwrichtend voor de samenleving.

‘De meest verstrekkende maatregel’

Sommige Kamerleden deden tijdens dat debat voorkomen alsof zo ongeveer het hele land in de avonduren gedwongen aan de ketting wordt gelegd, terwijl het overgrote deel van de bevolking na het eten geheel vrijwillig op de bank ploft en de tv inschakelt op Netflix of een boek openslaat. Daar is geen avondklok voor nodig. Toch sprak D66-fractievoorzitter Rob Jetten vorige week zelfs over “de meest verstrekkende maatregel die tot nu toe is overwogen”.

Zo bliezen politici de kwestie op tot een meloen die haast niet meer door te slikken was, waarna ze die meloen alsnog doorslikten en onbedoeld demonstraties tegen de coronamaatregelen voorzagen van nieuw zuurstof. Er waren ook partijen die impliciet opriepen tot protest. De PVV afdeling Urk zei, vlak voor de afkondiging van de avondklok, “er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat deze niet gehandhaafd wordt”. Zondagavond twitterde Forum voor Democratie, nadat op verschillende plekken in het land rellen waren uitgebroken: “Steeds meer mensen keren zich tegen de avondklok. Alleen samen krijgen we onze vrijheid terug”. Het veroordelen van het geweld deed de partij pas later.

De tv-programma’s en de kranten kwamen met droevig stemmende reportages van verlaten straten, plekken die op andere avonden bijna net zo verlaten waren. Ook Trouw deed mee aan het dramatiseren van de avondklok door op zaterdag de voorpagina uit te ruimen voor een gedicht. Een lezer sprak daar maandagochtend in de krant zijn ongenoegen over uit. Zoveel aandacht voor iets dat niet meer is dan een avondklokje. Hij heeft groot gelijk.

Het gevolg van deze maatregel is ook dat debatten van de Kamer uiterlijk om 19.00 uur afgelopen moeten zijn. Als dat politici dwingt zich te beperken tot de hoofdzaken, zoals het heropenen van de scholen en het trage vaccinatiebeleid, is dat de winst van de avondklok.

Bart Zuidervaart is chef van de redactie politiek. Hij schrijft wekelijks een column.