Opmerkelijk: een rechtstreekse transfer van de Tweede Kamer naar de Eerste Kamer

Regeringspartij D66 komt met een opvallende stap voor de verkiezingen van voorjaar 2023, wanneer een nieuwe Eerste Kamer wordt aangewezen. Tweede Kamerlid Paul van Meenen is kandidaat-lijsttrekker.

Een rechtstreekse transfer van de Tweede Kamer naar de Eerste Kamer is opmerkelijk. Vooral bij grotere regeringspartijen was dat de laatste decennia geen gewoonte. Meestal is de lijsttrekker iemand die al een paar jaar op afstand staat van de dagelijkse politiek. Maar de Eerste Kamer wordt als politieke arena steeds belangrijker. D66 organiseert dit keer zelfs een lijsttrekkersverkiezing.

Aanvoerder die alle kneepjes kent

Van Meenen is nu nog de onderwijswoordvoerder van de Tweede Kamerfractie, en geldt als invloedrijk. Als hij door de leden wordt gekozen, krijgt D66 in de Eerste Kamer een aanvoerder die alle kneepjes kent van de dagelijkse coalitiepolitiek. Doordat kabinetten zelden nog een meerderheid hebben in de Eerste Kamer staat er voor regeringspartijen steeds meer op het spel.

Van Meenen zegt dat hij lijsttrekker wil worden om in de Eerste Kamer ‘de politieke kalmte te bewaren’ en samenwerking te bevorderen tussen coalitie en oppositie. “Verbinding zoeken met andere partijen wordt nog belangrijker dan het al was. Daar heb ik veel ervaring in en dat gaat me goed af”. Hij ontkent dat hij zich opwerpt omdat de Tweede Kamer meer grip wil op wat er in de Eerste Kamer gebeurt.

Rolzuiverheid

“Er zijn wel vaker politici de scheidslijn overgestapt, de ene richting op of de andere”, aldus Van Meenen. “In de Eerste Kamer zal ik inderdaad in theorie te oordelen krijgen over wetten die ik in de Tweede Kamer zelf heb behandeld. Maar ik blijf onafhankelijk mijn werk doen.”

Na elf jaar Kamerlidmaatschap wil Van Meenen ook overstappen vanwege de werkdruk, om meer tijd te hebben voor zijn kleinkinderen, honderdjarige moeder en een broer met het syndroom van Down. “Ik ben 66 en zou het niet erg vinden na al die jaren eens een wat normaler leven te hebben.” Ook D66-senator Carla Moonen heeft belangstelling voor het lijsttrekkerschap.

Overstappen

Overstappen van de Tweede naar de Eerste Kamer zonder onderbreking gebeurde de afgelopen jaren vooral bij kleinere partijen. Bij 50Plus stapte Tweede Kamerlid Martin van Rooijen in 2019 over. Bij Forum voor Democratie werd Tweede Kamerlid Theo Hiddema in 2021 senator, maar dat was nadat hij een paar maanden gebroken had met de partij om aan de ‘overkant’ van het Binnenhof toch weer op te duiken.

Bij GroenLinks leidt sinds 2019 oud-politicus Paul Rosenmöller de fractie in de Eerste Kamer, maar hij was daarvoor jarenlang uit de actieve politiek weggeweest. Omgekeerd gebeurt vaker: een senator die naar de Tweede Kamer vertrekt, onder wie de huidige parlementariërs Mirjam Bikker van de ChristenUnie en Christine Teunissen van de Partij van de Dieren.

Volgens politiek historicus en hoogleraar Bert van den Braak moeten we terug naar zo’n 25 jaar geleden voor een rechtstreekse overstap bij een grotere regeringspartij. CDA-Kamerlid Ernst Hirsch Ballin en VVD-Tweede Kamerlid en Dick Dees verruilden de Tweede Kamer voor de Eerste, in 1995. Maar fractievoorzitter werden ze niet.

Lees ook:

De oppositie weet: in de Eerste Kamer valt er veel te halen

De Eerste Kamer roert zich vaker en opvallender, sinds het aantreden van het kabinet-Rutte IV. Er is daar meer te halen voor de oppositie dan in de Tweede Kamer.