Onthullingen over geheime anti-Rutte campagne verstoren de net teruggekeerde rust binnen het CDA

“Ik begrijp heel goed dat u als lid teleurgesteld bent dat het CDA weer negatief in de publiciteit komt”, schrijft waarnemend partijvoorzitter Marnix van Rij dinsdagavond in een brief aan de leden. “We hadden allemaal gehoopt en ook verwacht dat we na het congres van 11 september weer volledig vooruit konden kijken”. Met deze woorden probeert Van Rij de ontstane ophef waar zijn partij voor de zoveelste maal ten prooi aan is gevallen onder controle te krijgen. Sinds het partijcongres heerst er weer enige vorm van rust binnen het CDA, maar de onthullingen van journalisten Peter Kee en Thijs Broer verstoren de boel.

In het boek Code Rood wordt door de politieke journalisten uitvoerig beschreven hoe het campagneteam van het CDA in aanloop naar de verkiezingen een anti-Rutte campagne op touw probeerde te zetten. De campagne moest niet te traceren zijn, en partijleider Wopke Hoekstra, campagneleider Raymond Knops en CDA-Kamerlid Pieter Heerma zouden ervan op de hoogte zijn geweest. Leidend in deze plannen zijn Hans van der Wind, belangrijke financier van de campagne, en Peter van Zetten, media-adviseur en goede bekende van Van der Wind. Ze zouden Hoekstra en Heerma per mail op de hoogte hebben gehouden van hun plannen.

Sjoemelende VVD’ers met een balkje voor hun ogen

Er moest een reeks filmpjes komen, in Amerikaanse stijl, waarin Rutte hard aangevallen zou worden op zijn gebroken beloftes. Ook moesten er advertenties komen waarin sjoemelende VVD’ers met een balkje voor hun ogen te zien zouden zijn – om te laten zien dat de VVD van Rutte bepaald geen integere partij is. Als kers op de taart, zo was het idee, zou er een Twitteraccount worden opgetuigd onder de noemer @Ruttedoctrine. Dit account moest onherleidbaar naar het CDA zijn, en moest loze beloftes van Rutte onder de aandacht brengen.

Van der Wind en Van Zetten zouden verschillende thema’s hebben gekozen voor de campagne, zoals de toeslagenaffaire en Ruttes belofte over de ‘duizend euro voor elke Nederlander’. Ook zouden ze een lijst van 30 vertrouwelingen van Rutte gemaakt hebben die hij keihard liet vallen, en selecteerden ze geschikte onderwerpen voor het geheime twitteraccount. Hun plannen lopen, schrijven Kee en Broer, spaak bij de zoektocht naar een tv-producent om campagnefilmpjes te maken. Geen enkele producent was bereid om anti-Rutte filmpjes te maken, uit angst voor hun reputatie. Hun plan viel hiermee grotendeels in duigen. Hoekstra moet zelf maar het klusje klaren, maar kan hun ideeën als munitie gebruiken, dachten Van der Wind en Van Zetten.

Het CDA kan zich niet in de lezing van Kee en Broer vinden, en zegt dat de journalisten geen hoor en wederhoor hebben gepleegd. Volgens waarnemend partijvoorzitter Van Rij klopt het niet dat de geheime campagne binnen het campagneteam van de partij besproken is. Hij zegt ook dat Hoekstra en Heerma niet op de hoogte van de plannen waren.

Pieter Omtzigt vond de campagne ‘ongepast’

Van Rij noemt een ondergrondse campagne ‘ongepast en CDA-onwaardig’, en verwerpt de suggestie dat de geheime campagne in opdracht van hogerhand was. Volgens Van Rij is er slechts één mail gestuurd met het voorstel tot de anti-Rutte campagne, afkomstig van Hans van der Wind. Dat idee is door de top van het campagneteam, zegt Van Rij, direct afgewezen.

Voormalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt speelt ook een rol in dit verhaal. Hij zou verontwaardigd zijn geweest na het horen van de plannen. Rutte aanvallen was zíjn ding, Rutte zat hém immers jarenlang dwars, met name rond de toeslagenaffaire. Op 3 februari 2021 vergaderen Omtzigt, Hans van der Wind en Martin van Putten. Allerlei onderwerpen worden besproken, waaronder het MH17-dossier. Naderhand zou er nog uitvoerig overleg zijn geweest met Omtzigts medewerker, en zou het voormalig CDA-Kamerlid nog wat ideeën hebben doorgespeeld om Rutte aan te pakken.

Omtzigt zegt woensdag in een reactie dat toen hem duidelijk werd dat het om een persoonlijke aanval op Rutte ging, hij aangaf er niet aan mee te willen werken. Omtzigt zegt verder dat hij in een brief aan Liesbeth Spies, voorzitter van de commissie Spies, de aanpak van van der Wind en van Zetten ‘ongepast’ noemde. Hij benadrukt ook dat hij in de verkiezingscampagne zich uitsluitend op de inhoudelijke voorstellen uit zijn boek, Een nieuw sociaal contract, heeft gericht.

Opvallend is dat in het rapport van de commissie-Spies met geen enkel woord wordt gerept over de geheime campagne. In het rapport wordt de verkiezingscampagne van de christendemocraten uitgebreid geëvalueerd, maar de anti-Rutte campagne komt niet ter sprake. Dat terwijl de commissie dus wel op de hoogte was, zo blijkt uit Omtzigts verklaring.

Lees ook:
Het CDA heeft niets te zoeken in de formatie, het moet eerst zichzelf terugvinden

Het CDA heeft de handen vol aan zijn eigen problemen. Laat het eerst zijn christendemocratische uitgangspunten terugvinden en op zoek gaan naar een inspirerende politiek leider, betoogt bestuurskundige en CDA-lid Bernard Bennink.

Ondanks de lijkenlucht van elf jaar Mark Rutte is het vertrouwen van zijn achterban onwrikbaar

Het zijn kiezers die blijkbaar hun schouders ophalen over elke vorm van onvrede en ellende bij hun maatschappijgenoten, schrijft columnist Jamal Ouariachi.