Nu meer dan helft van de Statenleden afzwaait verdwijnt er ook een hoop dossierkennis

Ze worden toegesproken door de commissaris van de Koning en krijgen wellicht nog een bos bloemen mee, maar dan zit het er echt op voor de Statenleden die 15 maart niet werden herkozen. In alle provincies vinden dinsdag afscheidsceremonies plaats. In totaal vertrekt meer dan de helft van de Statenleden om plaats te maken voor nieuwe mensen.

In Limburg nemen 25 van de 47 Statenleden afscheid, in Zeeland 22 van de 39 en Zuid-Holland 34 van de 55, om maar wat voorbeelden te noemen. Sommige vertrekkers maken wellicht nog kans om terug te keren als hun partij gaat meebesturen en Statenleden doorschuiven naar het college, maar de meesten zullen voorgoed hun zetel afstaan.

Daarmee vertrekt ook dossierkennis. Nieuw is dat fenomeen niet, zegt de beroepsvereniging voor Statenleden, Statenlidnu. “Eigenlijk zien we dit helaas al een aantal jaar”, zegt voorzitter Harold van de Velde, zelf Statenlid voor de SGP in Zeeland. “Het verloop is hoog. Ik maak me zorgen over het collectieve geheugen van de Staten.”

Een hogere vergoeding voor Statenleden

Dit keer is het de BBB die met een enorme verkiezingswinst zorgt voor veel nieuwe gezichten in de provincies, vier jaar geleden was dat Forum voor Democratie. Maar ook de gevestigde partijen zien Statenleden vaak snel vertrekken, vaak tussentijds. Van de in 2019 aangetreden Statenleden stapte ongeveer een kwart nog voor de verkiezingen op, bleek eerder al uit onderzoek.

Het is een van de redenen dat de beroepsvereniging de afgelopen jaren streed voor een hogere vergoeding voor Statenleden, die vanaf deze termijn omhoog gaat naar 1895 bruto per maand. Statenlidnu blijft in gesprek met het ministerie, de verschillende commissarissen van de Koning en de twaalf Statengriffiers. “We praten over hoe we het werk van Statenlid aantrekkelijk houden”, zegt Van de Velde. “Extra fractieondersteuning zou bijvoorbeeld kunnen helpen. Tweede Kamerleden hebben beleidsmedewerkers die hen inhoudelijk steunen, Statenleden moeten alles zelf doen.”

De nieuwe Statenleden worden later deze week geïnstalleerd en dan volgt een inwerktraject. Ze krijgen hulp van de Statengriffie, maar ook van Statenlidnu. De beroepsvereniging verzorgt onder meer workshops over omgaan met agressie en een webinar over stikstof.

Luuk van der Veer (Partij voor de Dieren), was vijftien jaar Statenlid in Gelderland

Advies: ga de discussie niet uit de weg

Al vanaf het oprichtingsjaar van de Partij voor de Dieren is Luuk van der Veer een actief lid. In zijn woonplaats Apeldoorn zag hij in 2001 hoe ingrijpend de mond-en-klauwzeercrisis was. Toen een jaar later Partij voor de Dieren aandacht vroeg voor dierenwelzijn dacht hij meteen: dit is mijn partij. In 2007 werd hij gekozen in de Provinciale Staten. Nu neemt hij afscheid. Zijn advies aan zijn opvolgers: “Koester de discussie.”

“Nu zien we helaas vaak dat een voorstel van ambtenaren haast zonder discussie door de coalitie wordt overgenomen en dat beslissingen slecht worden onderbouwd. Eigenlijk zou je willen dat ambtenaren verschillende mogelijkheden schetsen. Het is dan aan de coalitie om een afweging te maken en die ook uit te leggen. Daarover kan dan een debat gevoerd worden in de Provinciale Staten. Op die manier laat je aan mensen zien dat je hun belangen meeweegt. Schuw de discussie niet!”

Rense Weide (VVD), was dertien jaar lang Statenlid in Zuid-Holland

Advies: volg niet alleen de agenda van het college, maar neem ook zelf initiatief

Toen Rense Weide Statenlid werd kende hij zijn provincie eigenlijk nog niet goed. Oorspronkelijk komt hij uit Drenthe. Hij kocht een reisgids om ook kennis te maken met de delen van Zuid-Holland waar hij nog niet zo bekend was en inmiddels, na dertien jaar lang Statenlidmaatschap weet hij als geen ander hoe veelzijdig de provincie eigenlijk is.

Een goed Statenlid is proactief, vindt hij. “Lees niet alleen de stukken die het college van Gedeputeerde Staten rondstuurt, maar ga ook zelf op zoek naar informatie. Denk zelf na over de dingen die je beter wil maken in je provincie, stel schriftelijke vragen en kom met initiatiefvoorstellen. Houd je niet alleen maar bezig met het controleren, maar kom ook zelf met plannen voor de goede zaak.”

Hetty Janssen (Partij van de Arbeid), was twaalf jaar lang Statenlid in Friesland

Advies: zoek naar een brede meerderheid voor de voorstellen

Door haar collega-Statenleden werd Hetty Janssen onlangs nog verkozen tot het beste Friese Statenlid van de afgelopen politieke periode. Toch stopt ze. Na twaalf jaar Statenlidmaatschap en één termijn als fractievoorzitter maakt Janssen de overstap naar de Eerste Kamer. Voor ze vertrekt heeft ze nog wel een advies aan de nieuwe Statenfracties: “Democratie is niet de meerderheid plus één. Zoek brede steun voor voorstellen.”

“Als Statenlid heb ik zowel deel uitgemaakt van de oppositie als van de coalitie. De afgelopen vier jaar zat de PvdA in het college. De coalitie had een krappe meerderheid, maar we zijn toch steeds zoek gegaan naar steun voor onze voorstellen. Mijn fractie heeft ook drie keer een initiatiefvoorstel van de oppositie gesteund. Landelijk zie je in de politiek veel verharding, maar op provinciaal niveau kun je werken aan vertrouwen door samen te werken. De provincie is steeds zichtbaarder, dus volgens mij is het een mooie kans om te laten zien dat het ook anders kan.”

Lees ook:

Ook provinciale politici hebben last van intimidaties en bedreigingen

Lange tijd opereerden Statenleden in de luwte, maar aan de vooravond van de verkiezingen wordt duidelijk dat ze veelvuldig worden lastiggevallen.