Regeerakkoord
Nog niet de helft van de kiezers is uitgesproken positief over het regeerakkoord. Een valse start voor Rutte IV?
De achterban van D66 is goeddeels tevreden over het coalitieakkoord, maar dat geldt minder voor die van het CDA, blijkt uit een eerste peiling van EenVandaag. Volgens politicoloog Simon Otjes komt dat deels door de duiding die aan het akkoord is gegeven.
De verlaging van de btw op groente en fruit, de afschaffing van het leenstelsel voor studenten en een hardere aanpak van illegale migranten: het zijn plannen uit het regeerakkoord die op brede steun kunnen rekenen bij de Nederlandse kiezer, blijkt uit een representatieve peiling van actualiteitenprogramma EenVandaag. Ook de verhoging van het minimumloon en de extra financiële middelen voor de bestrijding van pandemieën worden door ruim tachtig procent van de ondervraagden gesteund. Toch is maar 45 procent van de kiezers uitgesproken positief over het totaalpakket aan plannen dat woensdag gepresenteerd is. 48 procent van de ondervraagde Nederlanders is zelfs uitgesproken negatief.
In de aanloop naar de verkiezingen interviewde Trouw vier kiezers die stemden op een van de coalitiepartijen. Nu, 271 dagen na die verkiezingen, ligt er een regeerakkoord. Hoe bevalt dat?
Een valse start voor Rutte IV? Dat niet per se, zegt politicoloog Simon Otjes van de Universiteit Leiden. “Dit is eigen aan coalitiekabinetten”, zegt hij. “Die betekenen dat mensen compromissen moeten sluiten. Voor zover ik weet zijn er geen kabinetten geweest waarbij de mensen juichend op de bankjes zaten.”
Hij wil maar zeggen: elke coalitiepartij levert tijdens de onderhandelingen wat in, en als het goed is haalt ook elke coalitiepartij iets binnen waar de achterban trots op kan zijn. Toch zijn lang niet alle kiezers van de coalitiepartijen ervan overtuigd dat dat laatste ook gelukt is. Waar bij D66 70 procent van de stemmers het idee heeft dat veel van de plannen van de partij in het regeerakkoord zijn beland, ziet bij het CDA slechts 42 procent een groot deel van de eigen standpunten terug. Opmerkelijk, vindt Otjes, omdat er wel degelijk ook veel plannen uit het CDA-programma zijn verwezenlijkt. Meer geld voor defensie, de basisbeurs voor studenten, investeringen in de politie: het zijn allemaal zaken die ook in de verkiezingsplannen van het CDA voorkwamen.
‘Het D66-programma met een lintje eromheen’
Dat sommige kiezers desondanks maar weinig CDA-geluid herkennen in het coalitieakkoord komt volgens de politicoloog voor een deel door de duiding die de afgelopen dagen aan de regeringsplannen is gegeven. Otjes: “Zonder journalisten daarvan de schuld te willen geven werd de afgelopen dagen wel vaak gesproken over het regeerakkoord in termen als: ‘het D66-programma met een lintje eromheen’. Terwijl er wel degelijk ook bij die partij belangrijke punten niet zijn binnengehaald. Denk bijvoorbeeld aan de ingrijpende belastinghervorming die de toeslagen overbodig zou maken. Ik kan me goed voorstellen dat Hoekstra en Rutte daarvan toch hebben gezegd: ho ho Sigrid Kaag, dat gaat wel heel ver.”
Bij de VVD zijn meer kiezers tevreden over de regeringsplannen dan bij het CDA. Van de liberalen herkent 62 procent duidelijk VVD-standpunten in het coalitieakkoord. De achterban van de ChristenUnie is behoorlijk verdeeld. 44 procent van de kiezers van die partij ziet een belangrijk deel van de eigen plannen terug in het akkoord, tegelijkertijd zegt 46 procent weinig tot niets te herkennen.
ChristenUnie verliezende partij op het thema normen en waarden
Otjes heeft daar wel een verklaring voor. “Uit kiezersonderzoek blijkt dat kiezers de ChristenUnie sterk associëren met het thema ‘normen en waarden.’ Daarbij horen bijvoorbeeld de opvattingen over medisch-ethische onderwerpen als euthanasie, maar ook ideeën over het huwelijk en het gezin. Op die onderwerpen was de ChristenUnie bij deze onderhandelingen duidelijk de verliezende partij. De andere partijen in de coalitie denken daar anders over. Ook het CDA, dat onder Hoekstra een wat progressievere koers is gaan varen op deze onderwerpen.”
Tegelijkertijd zijn er ook kiezers die op de ChristenUnie stemmen vanwege de sociaal-economische standpunten, of de ideeën over het klimaat, weet Otjes. “Op sociaal-economisch terrein heeft de ChristenUnie juist wel veel plannen weten te realiseren. De gespletenheid is daarmee wel te verklaren.”
Lees ook:
De kritische Kamer gelooft nog niet zo in die nieuwe bestuurscultuur van Rutte IV
Tijdens het debat over het regeerakkoord van Mark Ruttes vierde kabinet blijft de beloofde nieuwe bestuurscultuur met raadselen omgeven.
