Nog geen Kamermeerderheid voor ‘decriminaliseren’ abortus

De Tweede Kamer was woensdag vijf minuten lang écht het podium van de burgers, niet van de 150 vertegenwoordigers daarvan. Achter het spreekgestoelte stond geen Kamerlid, maar Dzifa Kusenuh, drijvende kracht achter het burgerinitiatief ‘Abortus is geen misdaad’. De actrice en BNNVara-presentatrice verzamelde vorig jaar bijna 100.000 handtekeningen voor de oproep om abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen. Dat is meer dan het minimale aantal van 40.000 dat nodig is om de Tweede Kamer te dwingen er iets mee te doen.

Dat ‘iets’ werd een warme ontvangst van Kusenuh en een serieus Kamerdebat tussen volwassen mensen over abortus. “Waar abortusrecht wereldwijd onder druk staat, is het nu de tijd om als overheid een signaal af te geven”, zei Kusenuh.

Al ruim een eeuw is abortus juridisch gezien een misdrijf, tenzij aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Daardoor valt abortuszorg nog steeds buiten de reguliere medische zorg. Het burgerinitiatief – het vijfde dat in deze kabinetsperiode de revue passeert – wil die denkwijze omdraaien, van ‘verboden tenzij’ in ‘toegestaan mits’. GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet werkt aan een initiatiefwetsvoorstel met die strekking.

Wat abortus betreft is er al het nodige gebeurd, in deze kabinetsperiode. Eerst werd de verplichte bedenktijd van vijf dagen afgeschaft. Vervolgens werd het initiatiefwetsvoorstel (eveneens van Ellemeet) aangenomen over verstrekking van de abortuspil door de huisarts.

Tegen die achtergrond was het debat van woensdag minder baanbrekend. Het was een eerste politieke discussie over de formele strafbaarheid van zwangerschapsonderbreking, zowel in symbolische als in praktische zin. Op dit moment is er geen Kamermeerderheid voor het afschaffen van het bewuste artikel 296 uit het Wetboek van Strafrecht en het daaraan gekoppelde idee om de abortuszorg voortaan onder het tucht- en privaatrecht te laten vallen.

“Door het strafrecht als vertrekpunt te nemen voor abortus, criminaliseer je de arts en de vrouw”, zei Ellemeet. D66-collega Wieke Paulusma ‘wil het stigma rond abortus doorbreken’.

VVD spreekt van ‘zorgvuldige abortuswetgeving’ en ziet geen reden voor wijziging

De grootste partij, de VVD, is niet overtuigd van nut en noodzaak van zo’n wijziging. “De VVD vindt dat we in Nederland een zeer zorgvuldige abortuswetgeving kennen waarin continu de balans wordt gewogen tussen het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en de bescherming van ongeboren leven”, zei Kamerlid Harry Bevers. “Als we alle conclusies afwegen, wil de VVD nu niet de abortuswetgeving wijzigen.”

Ook het CDA zit op die lijn. “Voor welk probleem is dit een oplossing?”, vroeg Hilde Palland zich af. “Een zorgvuldig uitgevoerde abortus is niet strafbaar. Dus moeten we die suggestie ook niet wekken.”

Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Chris Stoffer (SGP) kunnen zich niet vinden in de oproep van het burgerinitiatief. “Hiermee zouden de laatste restjes wettelijke bescherming van het ongeboren leven verdwijnen”, zei Stoffer.

De aanwezige ministers Dilan Yesilgöz-Zegerius (veiligheid en justitie) en Ernst Kuipers (volksgezondheid) zien geen reden om zich vanuit het kabinet hard te maken voor een wijziging. Yesilgöz wees bovendien op de nodige juridische haken en ogen bij het schrappen van dat artikel 296. “Dan zal ook de wet afbreking zwangerschap moeten worden aangepast.”

Kuipers onderstreepte, op basis van een rondvraag bij artsen en klinieken, dat ook de abortuszorgsector zelf verdeeld is over de kwestie. “Er is daar geen eenduidig standpunt over de juridische constructie.”

Lees ook:
‘Abortus is geen misdaad’

In een opinieartikel pleitten Robbert Bodegraven en Mardjan Seighali van het Humanistisch Verbond begin dit jaar ervoor abortus uit het Wetboek van Strafrecht te halen.