Nieuwe opvangcrisis lijkt onvermijdelijk

Twee klappen kreeg staatssecretaris Eric van der Burg (VVD, asiel) deze week te verwerken. De laatste streep door de rekening kwam gisteren. De hoogste bestuursrechter maakte toen definitief een einde aan het plan om gezinshereniging voor vluchtelingen zonder eigen huis te vertragen. Eerder deze week uitte de Raad van State forse kritiek op het wetsvoorstel voor de spreidingswet.

Zo wordt het voor Van der Burg steeds lastiger om de crisis in de asielopvang op korte termijn vlot te trekken.

Het is een rotbesluit

Het plan om de gezinshereniging te vertragen was een politiek zwaar bevochten maatregel, die vooral bij coalitiepartner ChristenUnie pijn deed. Ook Van der Burg was er niet blij mee, zei hij toen hij in de Tweede Kamer moest verdedigen waarom vaders langer zonder hun kinderen moesten leven, of vrouwen langer zonder hun man. “Het is een rotbesluit”, hield hij het parlement voor. Maar in zijn ogen was het wel nodig om ruimte te creëren binnen de asielopvang.

Nu is deze maatregel niet alleen definitief van tafel, hij heeft ook nauwelijks bijgedragen aan ruimte in de meer dan overvolle opvang. De verwachting was dat er 12.000 vluchtelingen minder zouden komen. Dat werden er 1200.

Ondertussen tikt de klok. In de lente en zomer komen altijd meer asielzoekers naar Nederland dan in de winter. De verwachting is dat in de komende tijd elke week zich meer en meer mensen zullen melden bij het aanmeldcentrum van de IND in Ter Apel. En dat terwijl de situatie in de asielopvang nu al nijpender is dan vorig jaar rond deze tijd.

Troefkaarten uitgespeeld

In februari 2022 was er nog geen sprake van crisisnoodopvang door gemeenten. Bovendien vingen gemeenten toen ook nog niet ruim 69.000 vluchtelingen uit Oekraïne op. Toen het voorjaar van 2022 begon, was het asielzoekerscentrum in Ter Apel weliswaar overvol, maar had de staatssecretaris nog een aantal troefkaarten achter de hand. Die zijn inmiddels allemaal uit­gespeeld.

De realiteit is dat staatssecretaris Van der Burg, met het definitief schrappen van het plan om gezinshereniging op te schorten, geen ­enkel instrument meer in handen heeft om op korte termijn te voorkomen dat het in Ter Apel ook dit jaar weer uit de hand loopt. De wet die hem daarbij had moeten helpen is namelijk ook nog niet naar de Tweede Kamer.

Deze spreidingswet hoopte Van der Burg aanvankelijk nog voor 1 oktober 2022 naar het par­lement te kunnen zenden. Door politieke onderhandelingen liep dat vertraging op, en kwam het wetsvoorstel deze week pas terug van de Raad van State.

Die had er forse kritiek op, net als organisaties die werken met asielzoekers eerder hadden. Zij noemen de wet onwerkbaar. Maar zelfs als dat wetsvoorstel onveranderd naar de Kamer gaat en daar met vliegende vaart wordt ­behandeld, komt het effect ervan te laat om de zomerdrukte op te vangen.

Voorlopig geen afname voorzien

Hetzelfde geldt voor veel zaken die het kabinet binnen de Europese Unie wil regelen. Daar wordt al jaren gepraat over het naleven van de regels voor het terugsturen van mensen die elders in de Europese Unie al eens asiel aanvroegen.

Maar ook over grensbewaking, over het verbeteren van leefomstandigheden in herkomstlanden en over het aanpakken dan wel ­verleiden van landen die weigeren hun eigen burgers terug te nemen. Als er al maatregelen komen, dan valt niet te verwachten dat ze snel genoeg leiden tot een forse daling van het aantal mensen dat in Ter Apel asiel aanvraagt.

En ondertussen lopen het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, gemeenten en de IND al maanden op hun tandvlees. Meer dan eens hebben de gemeenten aangegeven dat ze willen stoppen met de zo­geheten crisisnoodopvang. Meermaals heeft de staatssecretaris gevraagd of ze er nog even mee willen doorgaan.

Dat er op dit moment geen mensen op straat slapen in Ter Apel wil dus niet zeggen dat het prima gaat. Nu de lente al enigszins in de lucht hangt, zal het elke week lastiger worden om elke asielzoeker een bed te bieden.

Lees ook:

Streep door nareismaatregel, 1200 gezinsleden van vluchtelingen mogen naar Nederland

De nareismaatregel waarmee gezinshereniging van vluchtelingen werd vertraagd, is van tafel. De regeling is onwettig, oordeelt nu ook de Raad van State. Circa 1200 gezinsleden mogen daarom nu naar Nederland.

Commentaar van deze krant: Hogere hekken zijn geen duurzame oplossing voor het complexe probleem van migratie

Ook voor de scenario’s die beogen dat er in totaal minder mensen naar Europa komen, zijn betere hekken geen echte oplossing. Wél betere afspraken en handhaving ervan met de landen van herkomst, schrijft Trouw in het commentaar.