Toeslagen
Niet alleen Toeslagen, ook Belastingdienst zelf controleerde extra bij dubbele nationaliteit
Tussen 2014 en 2019 liepen burgers met een dubbele nationaliteit of een ‘specifiek uiterlijk voorkomen’ het risico dat de Belastingdienst nader onderzoek naar hun belastingaangifte ging doen.
Een tweede nationaliteit of uiterlijk voorkomen waren tussen 2014 en 2019 reden om op de fraudelijsten van de Belastingdienst te komen. Het was al duidelijk dat dit bij de afdeling Toeslagen – in strijd met privacywetgeving – gebeurde. Nu concludeert accountantsbureau PWC, in opdracht van het ministerie van financiën, dat dit ook de gang van zaken was bij de Belastingdienst. Het bureau is gestuit op ‘tientallen’ voorbeelden van extra controles op belastingaangiftes vanwege iemands dubbele nationaliteit. Eerder concludeerde PWC na onderzoek al dat binnen de dienst tenminste 200 fraudelijsten circuleerden, waarop 270.000 burgers stonden.
De Belastingdienst gaf ook fraudesignalen door van eigenaren van kinderopvangbureaus (facilitators). Die kwamen terecht in de Fraude Signalering Voorziening (FSV) – een frauderegistratiesysteem. Deze informatie gebruikte het Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) van Toeslagen vervolgens in 40 procent van de onderzoeken naar fraude bij kinderopvangbureaus. PWC meldt signalen te hebben dat het CAF-team daarbij doelbewust de klanten van het kinderopvangbureau controleerde, ‘als pressiemiddel’ richting de facilitator. Daardoor kwamen deze klanten ook weer automatisch op de FSV-lijst terecht. Na rapportage van het CAF-team ging de Belastingdienst dan weer de belastingaangiften van deze klanten controleren.
Onderzoek naar werkwijze CAF-team
PWC concludeert dat deze werkwijze in strijd is met de beginselen van behoorlijk bestuur. Het bureau adviseert de werkwijze van het CAF-team aan nader onderzoek te onderwerpen, omdat het team formeel geen onderdeel uitmaakte van hun onderzoek. Wel constateert PWC dat het CAF-team gebruikmaakte van een ‘groepsgewijze’ aanpak over ‘meerdere’ jaren, waardoor de aanpak ‘meer financiële’ impact op deze groep burgers heeft gehad. Ook kan een kinderopvang-facilitator ten onrechte zijn beschadigd, omdat het CAF-team diens klanten gebruikte als pressiemiddel.
De FSV-lijsten zijn breed gedeeld, zowel in- als extern. Vooral met uitkeringsinstanties als UWV, SVB en gemeenten. Maar ook met politie, justitie, zorgverzekeraars, bewindvoerders en consultancybureaus die in opdracht van de Belastingdienst werkten. In bijna de helft van de gevallen gebeurde dit op verzoek. En wie eenmaal op deze lijst stond, kwam er niet meer vanaf, schrijft PWC.
Het accountantsbureau adviseert de nieuwe staatssecretaris Marnix van Rij (CDA) van de Belastingdienst, dringend verder onderzoek te doen, omdat het‘sterke aanwijzingen’ heeft dat persoonlijke informatie uit het zogeheten FSV op ‘veel omvangrijkere’ wijze is gedeeld. De onderzoekers zijn er ook niet zeker van dat de lijsten helemaal niet meer worden gebruikt, ook al is het systeem formeel al bijna 2 jaar buiten werking.
Slechts 18 mailboxen onderzocht
Het onderzoeksbureau onderzocht namelijk zelf slechts 18 mailboxen bij de Belastingdienst. Er zijn nog 125 mailboxen binnen de dienst waar niet naar is gekeken. PWC bevestigt ook het vermoeden dat zodra mensen op de FSV-lijst stonden ze niet meer in aanmerking kwamen voor minnelijke schuldsanering (waarbij ze in een traject kunnen komen waarin ze niet de volledige schuld hoeven af te lossen), kwijtschelding van belastingschuld of een persoonlijke betalingsregeling.
Staatssecretaris Van Rij noemt de conclusies ‘hard’. Hij schrijft aan de Tweede Kamer nog nader onderzoek te willen doen. En net als zijn voorganger wijst hij de gebruikte selectie op nationaliteit nadrukkelijk af.
Lees ook:
De Tweede Kamer vreest dat de beerput bij de Belastingdienst nog niet helemaal open is,
en kamerleden zijn zich‘rot geschrokken’ van de massale schending van burgerrechten
