‘Nederlandse aanpak van brievenbusfirma’s nog niet effectief’

Nederland telt zo’n 12.400 brievenbusfirma’s die in 2019 een gezamenlijke omzet hadden van 4500 miljard euro. Dat is vergelijkbaar met 550 procent van ons nationaal inkomen. Toch droegen deze firma’s over hun inkomen samen slechts 650 miljoen euro belasting af aan de staat; dat is slechts 0,2 procent van de totale Nederlandse belastinginkomsten.

Door Nederland als brievenbusfirma te gebruiken, ontwijken internationale bedrijven miljarden aan belastingheffingen. Er is door het kabinet de afgelopen jaren al een aantal maatregelen hiertegen genomen, maar het moet en kan nog veel effectiever worden aangepakt, concludeert de commissie onder leiding van topambtenaar Bernard ter Haar.

Doorstroomvennootschap

De commissie onderzocht in opdracht van de Tweede Kamer het fenomeen doorstroomvennootschappen, en wat de politiek hiertegen kan doen. De door het kabinet genomen maatregelen zijn in 2019 en dit jaar ingegaan, maar de commissie ziet nog geen ‘duidelijke en blijvende’ afname van de geldstromen die via de Nederlandse brievenbusfirma’s worden doorgesluisd naar landen waar nauwelijks belastingheffing plaatsvindt.

Nederland voerde tientallen jaren doelbewust beleid om buitenlandse investeerders met speciale fiscaal vriendelijke regelingen binnen te halen. Maar inmiddels is duidelijk dat deze regelingen ook worden gebruikt door bedrijven die zich weliswaar op papier in Nederland vestigen, maar in de praktijk elders in de wereld economische activiteiten hebben. Vandaar de term doorstroomvennootschappen. Zo’n 55 procent van deze brievenbusfirma’s is afkomstig uit de VS. Trouw onderzocht de afgelopen jaren met een internationaal consortium van journalisten (ICIJ) de belastingparadijzen en het gebruik van brievenbusfirma’s, zoals vorige maand nog met de Pandora-papers.

Verhouding volstrekt zoek

Ter Haar heeft onderzocht hoe groot het economisch belang van deze firma’s in Nederland is. Het blijkt dat ze vrijwel geen bijdrage leveren aan onze belastinginkomsten, en bovendien maar goed zijn voor een paar duizend banen. De commissie vindt dat de verhouding volstrekt zoek is. Naar schatting lopen door deze Nederlandse route andere landen – veelal ontwikkelingslanden – zo’n 20 miljard euro aan belastinginkomsten mis. Nederland staat inmiddels bekend als een belastingparadijs, en dat is schadelijk voor ons imago. Overigens constateert de commissie wel dat er andere landen zijn die de Nederlandse methode inmiddels hebben overgenomen.

Voor Nederland betekent het dat het beleid verder op de schop moet om internationale investeerders met lage belastingen aan te trekken. Demissionair staatssecretaris van financiën Hans Vijlbrief zegt in een reactie dat het kabinet de aanpak van deze firma’s al prioriteit geeft en zich ook internationaal hiervoor inzet.

De commissie vindt verder dat het duurder moeten worden om zo’n brievenbusfirma in Nederland aan te houden. Ook moet er een internationaal register komen dat doorzoekbaar is, waardoor transparant en duidelijk wordt wie er aan het eind van de keten precies profiteert van belastingconstructies. Ook zou de overheid meer aan toezicht en handhaving moeten doen om witwassen, fraude en criminele activiteiten van brievenbusfirma’s aan te pakken.

Kabinet moet meer vaart maken

De commissie bepleit ook meer onderzoek te doen samen met justitie, om nog meer zicht te krijgen op criminele of witwaspraktijken en effectiever over dit type maatregelen te kunnen adviseren. In het onderzoek van de commissie Ter Haar belemmerde de privacywetgeving doelgericht onderzoek naar witwaszaken.

De commissie adviseert om ook vooral in Europees verband harde maatregelen te nemen die belastingontwijking tegengaan. Dit om te voorkomen dat de brievenbusfirma’s hun toevlucht nemen naar EU-landen waar de regels nog wel soepel zijn. De commissie vindt ook dat het kabinet meer vaart moet maken met al eerder aangekondigde verscherping van regels.

Lees ook:

Hoe de witwasser gepakt wordt, maar tussenpersonen vrijuit gaan

Honderden Nederlanders hebben de afgelopen jaren een brievenbusfirma met bijbehorende bankrekening laten oprichten op de Seychellen of de Britse Maagdeneilanden. Ze kregen daarbij hulp van tussenpersonen. Die vinden dat ze niets verkeerd deden: ‘Het is erg onfortuinlijk.’