Minister Schouten (Armoedebeleid) zoekt de grenzen van de privacywet op. ‘Ik doe dit om mensen te helpen’

Minister Carola Schouten voor armoedebestrijding wil dat verschillende instanties persoonsgegevens kunnen delen om mensen te helpen die onder het bestaansminimum leven. Op deze manier hoopt het ministerie van sociale zaken te achterhalen wie er in aanmerking komt voor een extra financiële toelage.

Het gebruik maken van elkaars databestanden ligt uiterst gevoelig, zeker na de fraudejacht van de overheid die uiteindelijk uitmondde in de toeslagenaffaire. Schouten is zich daarvan bewust, zegt ze. “Dit is een heel delicate discussie, dat besef ik. De afgelopen jaren is het delen van informatie vooral gebruikt om mensen te straffen. Ik wil dit doen voor de goede dingen, om mensen te helpen.”

Toelage bij onvolledige AOW

Schouten richt zich specifiek op de groep die een onvolledige AOW ontvangt. Het gaat met name om mensen die op latere leeftijd naar Nederland zijn gekomen en daardoor een lagere uitkering ontvangen.

Ongeveer honderdduizend van hen hebben recht op een toelage, de zogeheten Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO). Een deel van hen, mogelijk een derde, maakt daar geen gebruik van, vermoedelijk omdat zij niet weten dat deze regeling bestaat.

De minister vreest dat deze burgers, zonder die aanvulling, onder het bestaansminimum zakken. Zij wil dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) gebruik kan maken van inkomensgegevens van het UWV. Op die manier wordt zichtbaar wie waarschijnlijk ten onrechte geen AIO heeft aangevraagd.

Het ministerie van sociale zaken heeft eerder onderzocht of een uitwisseling van persoonsgegevens toegestaan is. Het bleek toen niet mogelijk binnen de grenzen van de huidige privacywetgeving (AVG). De inbreuk op privacy zou te groot zijn voor het te bereiken doel.

Het frustreert Schouten dat de SVB deze groep niet weet te bereiken. “Sommige burgers lopen gewoon een heel groot armoederisico. We verwachten van hen dat ze zelf deze toelage aanvragen. En dat gebeurt dus niet. En is het dan klaar? Is de discussie over? Ik wil vooral kijken naar wat er wel kan in plaats van wat er niet kan.”

De minister denkt dat het delen van de gegevens inmiddels technisch wel mogelijk is binnen de huidige wet. Ze zal de Autoriteit Persoonsgegevens daarbij betrekken, zegt ze.

‘Mensen raken de weg kwijt’

Schouten (ChristenUnie) is in het kabinet-Rutte IV de eerste minister voor armoedebeleid ooit. In een interview met ‘Trouw’ vertelt ze vandaag dat ze iets wil doen aan de vele regelingen die elkaar in de weg zitten. Zo kan iemand beter af zijn met een bijstandsuitkering, omdat een (parttime) baan leidt tot een verlaging van de huurtoeslag.

Bovendien leidt de wirwar aan regels tot voorzichtige burgers, zegt de minister: “We hebben ongelofelijk veel regels gemaakt, met de beste bedoelingen. Maar dat is zo complex geworden dat mensen de weg kwijt raken. Of, uit angst om fouten te maken, er geen gebruik van durven te maken. Dat vind ik zorgelijk.”

In het nieuwe coalitieakkoord staat dat het kabinet het aantal kinderen dat in armoede opgroeit de komende jaren wil halveren. Schouten erkent dat dit ‘een grote opgave’ is. “Er zijn mensen die zeggen: ‘dat gaat je nooit lukken’. Maar ieder kind dat uit de armoede komt is voor mij winst. Als het makkelijk zou zijn had ik hier niet hoeven zitten.”

Lees ook:

Carola Schouten: ‘Onze wet kent een boete op compassie’

De voorbije weken is Trouw het land in getrokken om te spreken met verschillende mensen die in armoede leven. Deze week de afsluiter. Een interview met de eerste minister voor armoedebeleid, Carola Schouten.