Links schrikbeeld van Rutte komt als een boemerang bij hem terug

Taart bij de gezamenlijke fractievergadering in Den Haag. “Wel eerlijk delen, hoor”, grapt een medewerker als deze door Jesse Klaver (GroenLinks) en Attje Kuiken (PvdA) wordt aangesneden. Een gevoel van euforie overheerst. GroenLinks behoudt in de Eerste Kamer zijn acht zetels. De PvdA wint er één en komt op zeven zetels uit. Dat lijkt een schamele winst.

De machtsfactor waarop ze hoopten

Maar de sociaaldemocraten scoren beter dan bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen en GroenLinks is qua percentage terug op het niveau van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, toen de partij tien zetels won.

Samen hebben ze nu 15 zetels, en hoewel dat in de ochtend genoeg lijkt om de grootste te worden, blijkt in de loop van de de dag dat BBB waarschijnlijk 17 zetels krijgt in de senaat. Het doel van het linkse blok is nochtans gehaald. Zij zijn de machtsfactor geworden waarop ze hoopten. Het frame van het blok dat ‘linksom’ wil en dat door VVD-leider Mark Rutte als een schrikbeeld werd voorgesteld, is als een boemerang bij hem terug gekomen. Ze zijn samen groter dan de VVD gebleven en kunnen als één fractie zelfstandig de gekrompen coalitie in de Eerste Kamer te hulp schieten om een meerderheid te behalen. “Dit linkse blok kan niet meer uit elkaar worden gespeeld, wat eerder steeds gebeurde, dat is de grote winst van woensdag”, zegt Julia Wouters, spindokter en voormalig medewerker van PvdA-kopstuk Lodewijk Asscher.

Attje Kuiken-effect

Wat haar aangenaam verraste was dat de PvdA het zo goed deed. “Je zou het een Attje Kuiken-effect kunnen noemen. Mensen hebben een hekel aan politici, behalve als ze zichzelf zijn. Dat zie je bij Caroline van der Plas maar ook bij Attje. Ik ken haar goed: ze is geestig, warm, een straatvechter en helder. Dat waarderen mensen in haar. Ze groeide echt in de debatten en deed niet onder voor Klaver.”

GroenLinks blijft in de Eerste Kamer in zetelaantal gelijk en dat is een knappe prestatie, meent Bram van Ojik, voormalig politiek leider. “Daar ben ik heel blij mee, want dat is in dit instabiele kiezersveld een fantastische prestatie. We verliezen wel wat in veel provincies, maar per saldo blijven we gelijk aan de goede uitslag van vier jaar geleden.” Het is volgens Van Ojik niet zozeer Kuiken die opviel, maar juist de samenwerking met Klaver die hen zo sterk maakt. “Ik vind hen een grappig duo. Op een natuurlijke manier vullen ze elkaar heel goed aan.”

Blinde vlek

Minder euforisch is oud-PvdA-voorzitter Hans Spekman. Hij is uitgesproken tegen een fusie van beide partijen en ziet zijn gelijk bevestigd: vergeleken met de PS-verkiezingen van 2019 verliezen ze beide qua aantallen stemmen. Dat geeft te denken: met zo’n onpopulair kabinet weten deze linkse oppositiepartijen nauwelijks kiezers te overtuigen. Die zijn massaal naar BBB gegaan. “Die blinde vlek wordt niet gezien”, zegt hij. “Leuk dat Rotterdam nu GroenLinks stemt, maar bij een opkomst van 44 procent is dat niet gek. De mensen in de wijk Pendrecht zijn niet bezig met zonnepanelen, maar met bestaanszekerheid. Alleen worden die kiezers niet bereikt.”

Vanuit hun eigenheid samenwerken, dat is het maximale dat Spekman zijn PvdA adviseert. En daarom moet jacht worden gemaakt op de kiezers van de SP. Hij is daarin niet de enige. Oud-senator en hoogleraar Joop van den Berg is wel voor een fusie maar zou het toejuichen als de SP zich daarbij aansluit. “Die partij verliest steeds, terwijl hun achterban gewoon bij ons hoort. Zet daar dan ook op in. Dat zou ik het linkse blok vurig toewensen.”

Lees ook:

PvdA en GroenLinks samen in de Eerste Kamer, maar op provinciaal niveau zijn er grote verschillen. In de meeste provincies lopen de standpunten van PvdA en GroenLinks behoorlijk uiteen, blijkt uit hun antwoorden op stellingen in het Kieskompas.