Lastige vraag? Geef de schuld aan ‘het systeem’

Bij het Duitse dorp Lützerath wordt bruinkool gewonnen. Dat leidt tot veel verzet. Actievoerders hebben barrières opgeworpen en weigeren te vertrekken.

Een actievoerder krijgt een lastige vraag. De Groenen, met hun warme hart voor het milieu, zitten in de regering en zijn toch ook voor deze bruinkoolwinning? Duitsland heeft de bruinkool nu eenmaal nodig, door de problemen met energievoorziening.

Wat antwoordt de actievoerder? Die steun van de Groenen laat zien ‘dat het politieke systeem dat we hebben niet functioneert’. Hoe dat antwoord te interpreteren?

Interpretatie 1. Het is een gerechtvaardigd antwoord. Klimaat is een existentieel probleem – de toekomst van de planeet staat op het spel. Dus mag je het politieke systeem beoordelen op zijn vermogen om dat probleem op te lossen. Als er wordt besloten tot bruinkoolwinning, dan is er iets grondig mis met dat systeem.

Interpretatie 2. Het is een gemakzuchtig antwoord. Krijg je een lastige vraag? Zeg dat ‘het systeem’ niet functioneert. Niemand weet wat je precies bedoelt. Maar het klinkt goed en je bent van de lastige vraag af.

Interpretatie 3. Het is een gevaarlijk antwoord. De actievoerder heeft een belang: geen bruinkool. Ze krijgt haar zin niet. En dus stelt ze het hele politieke systeem ter discussie, inclusief allerlei democratische regels. Er zijn andere actievoerders met andere belangen. Als alle actievoerders het politieke systeem ter discussie stellen als zij hun zin niet krijgen, kan het zomaar einde democratie zijn.