Laat links de bakker weer betalen voor de studie van het advocatenzoontje?

PvdA, D66 en GroenLinks steunden in 2015 het ‘leenstelsel’. De studiebeurs werd afgeschaft. Het frame dat ze voor die afschaffing gebruikten: ‘Waarom moet de bakker betalen voor de studie van het zoontje van de advocaat?’

Zo’n frame roept morele verontwaardiging op. Studenten met rijke ouders profiteren van een beurs. Dat deugt niet. Advocatenzoontjes krijgen later een topinkomen, de bakker betaalt hun studie. Dat deugt ook niet. Die bakker heeft een mbo-opleiding en is als student veel minder royaal behandeld. Dat deugt alweer niet.

Het leenstelsel leidde tot hoge schulden bij studenten. Dus steunen de drie partijen nu de afschaffing van het leenstelsel. De studiebeurs komt terug.

Wat leren we hiervan?

Een. Kijk uit voor morele frames zoals dat van het advocatenzoontje. Hoe slimmer zo’n frame, hoe groter de morele verontwaardiging – en hoe meer blind je wordt voor de nadelen van je voorstellen.

Twee. Als morele frames blind maken, kunnen ze zich als een boemerang tegen je keren. Links laat de bakker weer betalen voor de studie van het advocatenzoontje, kan de framing nu zijn.

Drie. Rechts kan een klassiek frame over links van stal halen: ‘Je maakt arme mensen niet rijker, door rijke mensen armer te maken’. Dat klopt helemaal, kun je betogen. Het rijke advocatenzoontje werd armer gemaakt, arme studenten waren er de dupe van.

Een ‘leenstelsel’?, zei de SP indertijd. Dat is misleidend taalgebruik. Het is een ‘schuldstelsel’. Dat frame klopt ook helemaal.