Krijgt minister De Jonge ondanks ‘forse tegenwind’ woningbouw weer uit het slop?

Soms is de titel van een debat genoeg om te weten hoe parlementariërs erover denken. Ruim zes uur spraken Tweede Kamerleden donderdag over ‘het niet waarmaken van de woningbouwambities’ – zo stond het formeel in de agenda.

Want zoals het nu gaat, zei onder anderen PvdA-Kamerlid Henk Nijboer, ziet het er somber uit voor de ambitieuze bouwplannen uit het coalitieakkoord. Die dreigen door achtereenvolgende tegenslagen steeds verder uit zicht te raken, constateerde hij. “Ik maak me grote zorgen of het kabinet wel genoeg maatregelen neemt om de doelstellingen te halen.”

Die doelen, die coalitiepartijen het kabinet hebben gesteld bij de start van Rutte IV, zijn dan ook niet gering. Vooral het voornemen in 2030 tenminste 900.000 nieuwe woningen te hebben gebouwd, is zeer ambitieus. Dat zei ook minister Hugo de Jonge (volkshuisvesting) te beseffen.

Sterker nog: die taak is volgens hem ‘nog veel groter geworden’ door de groei van het aantal huishoudens. Dat heeft onder meer te maken met migratie: hoe meer mensen naar Nederland komen, hoe groter de vraag naar schaarse woningen. Daarnaast worden ‘huishoudens’ gemiddeld steeds kleiner, waardoor er steeds méér gebouwd moet worden om iedereen een eigen plekje te geven.

Enorme dip

Alsof dat nog niet genoeg was, is ook ‘de tegenwind op alle fronten fors toegenomen’, analyseerde De Jonge. Hij somde op: hoge kosten voor bouwmaterialen, een gebrek aan nieuwe bouwlocaties, tekorten op de arbeidsmarkt, grote vertraging door de stikstofcrisis, en vooral hoge rentepercentages. “De rente is veel harder gestegen dan de woningprijzen zijn gedaald. Dat vormt momenteel de grootste rem. We moeten er alles aan doen om die enorme dip zo kort mogelijk te laten duren.”

Want de gevolgen zijn inmiddels overal zichtbaar. Grote projecten worden geannuleerd of komen helemaal niet van de grond, bijvoorbeeld omdat minder dan 70 procent van de huizen is verkocht. Vanwege de hoge rente kunnen zowel beleggers als particulieren minder geld lenen voor woningen.

En als gevolg van de stikstofcrisis zette de bestuursrechter onlangs nog een streep door de bouwvrijstelling: voortaan moet je eerst aantonen dat een project geen natuurschade oplevert, voordat je kunt beginnen met bouwen. Door die tegenslagen loopt de productie van nieuwe huizen ‘enorme vertraging’ op, berekende het Economisch Instituut voor de Bouw – een domper voor het kabinet.

Niet het grootste probleem

Toch is stikstof niet de voornaamste belemmering voor extra huizen, benadrukte minister De Jonge. “We hebben een groot stikstofvraagstuk, dat ontkent niemand. Maar voor de woningbouw is het zeker niet het grootste probleem.”

Dat viel verkeerd bij progressieve oppositiepartijen. “Regeren is vooruitzien”, wierp PvdD-Kamerlid Frank Wassenberg tegen. “Als er straks geen vergunningen meer worden afgegeven en alles stilligt omdat de schade voor de natuur te groot is, staat de minister met lege handen.” Ook Laura Bromet (GroenLinks) wil dat De Jonge meer betrokkenheid toont bij het hoofdpijndossier. “Want zijn hele agenda valt stil als het stikstofprobleem niet wordt opgelost.”

Hoewel de roep om sneller bouwen Kamerbrede steun krijgt, zijn partijen verdeeld over de vraag hóe. Onder meer PvdA’er Nijboer pleit voor een bouwplicht, zodat investeerders niet bewust wachten met bouwen in de hoop op meer winst.

Daarnaast moeten projecten eerder van start, vindt hij, bijvoorbeeld al zodra 50 procent van de huizen is verkocht. Andere partijen pleiten voor het bouwen van woningen op bestaande huizen (‘optoppen’) en in leegstaande kantoorruimtes, meer bouwopties aan de rand van dorpen, en het terugdringen van het aantal migranten.

Concrete toezeggingen wilde De Jonge donderdag nog niet doen, hij komt binnenkort met een brief over de voortgang van de woningbouw. Wel hield de bewindsman alvast een slag om de arm: er bestaat ‘niet één oplossing’ voor alle problemen, zei hij. “We kunnen heel hard werken, maar we kunnen niet toveren.”

Lees ook:

Minister De Jonge ligt dwars bij afschaffing van tijdelijke huurcontracten

De Tweede Kamer spreekt donderdag over tijdelijke huurcontracten. Minister Hugo de Jonge doet een ultieme poging om te voorkomen dat die afgeschaft worden.