Kamer vreest uitkomst onderzoek naar fraudelijsten Belastingdienst

De Tweede Kamer is zich ‘rot geschrokken’ van de volstrekt houtje-touwtje werkwijze bij Toeslagen, waardoor allerlei grondrechten van burgers jarenlang zijn geschonden. Werkelijk alles wat daar afgelopen jaar uit de kast komt rollen, is ‘heel ernstig’ en ‘dramatisch’ fout, zo concluderen de Kamerleden in een debat. Denk-Kamerlid Farid Azarkan noemt het gewoon ‘angstaanjagend’, zijn CDA-collega Inge van Dijk wordt steeds weer ‘kwaad’ , en Pieter Grinwis van de ChristenUnie typeert de toeslagenaffaire als een ‘bodemloze put’.

Demissionair minister Wopke Hoekstra van financiën en de staatssecretarissen Hans Vijlbrief en Alexandra van Huffelen beamen alles. Hoekstra noemt het ‘rampzalig’. “De trias politica heeft in elk facet gefaald”, zegt hij, verwijzend naar zowel wetgever, uitvoeringsorganisatie als de rechterlijke macht. “Dit gaat over onze rechtsstaat. En in retroperspectief is het meer dan terecht dat het kabinet hierom is afgetreden”, stelt hij.

Elke keer een bak ellende

Staatssecretaris Vijlbrief trad begin 2020 aan, na het aftreden van Menno Snels. Hij zegt pas sinds kort weer controle op de dienst te hebben: “Elke keer als ik een kast opentrok, kwam er een bak ellende uit”.

De Kamer reageerde op het PwC-rapport waarin staat dat er zo’n 200 fraudelijsten bij Toeslagen circuleerden, waarop tenminste 270.000 burgers stonden, vaak onterecht. Met de lijsten werden allerlei grondrechten geschonden. Aleid Wolfsen van de privacyautoriteit AP oordeelde eerder al keihard. Hij noemde de lijst “een vergaarbak van vermoedens, verdenkingen, goedbedoelde meldingen of wraakacties” waardoor mensen als potentiële fraudeur werden bestempeld.

Het kabinet beraadt zich nog over hoe deze groep gecompenseerd moet worden. Zo’n achtduizend burgers zijn hierdoor in grote financiële problemen geraakt. Ze kregen ook geen hulp bij schuldsanering, omdat ze als ‘fraudeur’ te boek stonden.

Onrechtmatig en discriminerend

De Belastingdienst zal hiervoor een forse boete van de AP krijgen, verwacht Vijlbrief. De AP deelde deze week al een boete van 2,75 miljoen euro uit, omdat de dienst ook de (dubbele) nationaliteit van aanvragers van kinderopvangtoeslag op “onrechtmatige, discriminerende en daarmee onbehoorlijke wijze verwerkte”.

Er lopen nog onderzoeken naar de vraag of de fraudelijsten ook zijn toegepast bij gewone belastingbetalers en mkb’ers, en welke financiële gevolgen dat heeft gehad. De Kamer krijgt ook nog te horen of de fraudelijsten zijn gedeeld met gemeenten, hypotheekverstrekkers en banken. Gevreesd wordt voor de uitkomsten. Dit traject is ‘veel taaier en complexer’ dan wij vorig jaar dachten, erkende de minister.

Lees ook:

Toeslagenouders die op de zwarte lijst stonden hadden een dubbel probleem,

omdat ze als ‘fraudeur’ te boek stonden en daardoor ook geen toegang kregen tot het schuldsaneringstraject waardoor ze jarenlang met de schuld bleven zitten.