Kabinet neemt alsnog private schulden over in toeslagenaffaire, maar hersteloperatie vlot niet

Het kabinet wil alsnog de private schulden van gedupeerden in de toeslagenaffaire overnemen. Na maanden van overleg met private schuldeisers ligt er een principeakkoord, zo meldt demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen aan de Tweede Kamer. Hoe de regeling er precies uit gaat zien, en hoeveel geld daarmee gemoeid is, moet nog worden uitgewerkt.

Van Huffelen stelt ‘erg blij’ te zijn dat koepelorganisaties van veelvoorkomende schuldeisers – zoals energiebedrijven, banken, zorgverzekeraars en woningcorporaties – ‘constructief met het kabinet hebben willen zoeken naar een manier om ouders echt verder te helpen op weg naar herstel’. In januari kondigde het kabinet al aan dat schulden van gedupeerde bij publieke instellingen als de Belastingdienst of het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) worden kwijtgescholden.

Volgens de staatssecretaris gaat de regeling gelden voor alle bestaande betalingsachterstanden en bijkomende kosten zoals rente, boetes en deurwaarderskosten. Hypotheken vallen buiten de regeling, en mogelijk ook bepaalde consumptieve kredieten of zakelijke schulden.

‘Een nieuwe start’

De aankondiging van Van Huffelen komt na maanden van aandringen door de Tweede Kamer om schulden van gedupeerden over te nemen. Al in januari nam de Tweede Kamer daarover een motie aan van Geert Wilders (PVV), maar een regeling bleef ondanks veelvuldig overleg met private schuldeisers tot nog toe uit. Van Huffelen zegt nu dat het haar ambitie is gedupeerde ouders ‘een nieuwe start’ te geven, waarbij de compensatie niet gebruikt hoeft te worden om oude schulden af te lossen.

Inmiddels hebben zich al meer dan 39.000 mensen bij de Belastingdienst gemeld als gedupeerde in de toeslagenaffaire. Dat aantal loopt nog altijd op: per week melden zich gemiddeld zo’n 1200 nieuwe gevallen. Het is zeer de vraag of al die mensen op tijd geholpen kunnen worden. Het kabinet beloofde eerder iedereen die zich meldt als gedupeerde binnen een jaar een definitieve, ‘integrale’ beoordeling te geven en volledig te compenseren.

De Nationale Ombudsman liet dinsdag weten te vrezen dat dit – gezien de huidige capaciteit en aanpak van de hersteloperatie – niet gaat lukken. Het vertrouwen van gedupeerden in de overheid zal daardoor verder beschadigd worden, zo schrijft hij aan staatssecretaris Van Huffelen. “Dat verdient deze groep niet. De ombudsman houdt het kabinet aan de dure plicht om de gedupeerde burgers nu eindelijk te geven waar ze recht op hebben.”

Pas in juni meer duidelijkheid

Volgens het ministerie van financiën hebben zich 6200 gedupeerden gemeld voor 1 juli vorig jaar. Of die groep ook voor 1 juli volledig beoordeeld en gecompenseerd wordt, wil het ministerie niet zeggen. Tot nog toe zijn er sinds eind 2019 1935 gedupeerden gecompenseerd na een integrale beoordeling. De staatssecretaris wil pas in de loop van juni een nieuwe planning delen met de Tweede Kamer voor de verdere afhandeling. Donderdag staat er een debat gepland met Van Huffelen.

Een maand geleden meldde Trouw al dat de hersteloperatie van de toeslagenaffaire dreigt te verzanden. Vooral de aankondiging van de zogeheten Catshuisregeling in december vorig jaar, waarbij ouders na een lichte toets in aanmerking kunnen komen voor een versnelde uitkering van 30.000 euro, heeft veel tijd gekost. Medewerkers van de Belastingdienst werden compleet overvallen door die aankondiging, waardoor de werkwijze weer moest worden omgegooid. Sindsdien zijn de integrale beoordelingen grotendeels stil komen te liggen.

Vorige week liet ook de Algemene Rekenkamer zich kritisch uit over de afhandeling van de toeslagenaffaire. De Belastingdienst is te veel op zichzelf gericht, en stelt de gedupeerde ouder niet centraal, zei lid van het college Ewout Irrgang. De wens tot snelheid van afhandeling botst bovendien met de noodzaak van een zorgvuldige afhandeling, aldus de Rekenkamer. Dat erkent ook Van Huffelen nu aan de Tweede Kamer: “Elke keer moeten afwegingen gemaakt worden tussen zaken als snelheid, gelijkheid, uitlegbaarheid en zorgvuldigheid naar ouders. Ideale oplossingen zonder nadelen lijken helaas niet te bestaan.”

Lees ook:

Hoe de wens om snelheid de zorgvuldigheid hindert: ‘Wij zien dat de positie van de Tweede Kamer onder druk staat’

De Algemene Rekenkamer oordeelt zeer kritisch over het afhandelen van de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst. ‘In plaats van te vergaderen over de missie, stakeholdermanagement en teambuildingsessies, is het beter om alle energie te richten op het oplossen van problemen voor ouders.’

Hoe het herstel van de toeslagenaffaire verzandt en Fatima daarvan de dupe blijft

‘Mevrouw, het is crisis hier. Er moet hier nog zoveel gebeuren, mensen zitten met de handen in het haar.” Fatima weet niet wat ze hoort als ze belt met de Belastingdienst.