Rechtszaak
Kabinet haalt alle juridische middelen uit de kast voor de avondklok
De rechter haalde een streep door de avondklok, maar het kabinet hoopt hem vrijdag in hoger beroep toch te redden. Rutte: ‘Ik verzoek iedereen met klem om zich aan de avondklok te houden.’
Het kabinet zit zwaar in de problemen met de avondklok. De kortgeding-rechter in Den Haag oordeelde dinsdagochtend dat het kabinet ten onrechte een noodwet gebruikte om deze maatregel in te voeren. De rechter oordeelde ook dat de maatregel subiet moet worden ingetrokken. Maar het kabinet haalde direct alle juridische middelen uit de kast om de avondklok koste wat kost overeind te houden.
Met een zogeheten spoedappèl bij het gerechtshof wist het kabinet dinsdagavond gedaan te krijgen dat de avondklok toch niet onmiddellijk verdwijnt en dat de uitspraak in hoger beroep op vrijdag kan worden afgewacht. Het hof gaf die ruimte aan het kabinet om te voorkomen dat de avondklok een paar dagen niet zou gelden en na het hoger beroep weer ingevoerd zou moeten worden. “We moeten een jojo-effect voorkomen”, aldus het hof.
De uitspraak van het gerechtshof in het spoedappèl kwam dinsdagavond om half negen, terwijl de avondklok officieel om negen uur ingaat. Dat leidde tot een chaotische situatie, erkende ook demissionair premier Mark Rutte dinsdagavond: “Er was verwarring. Geldt de avondklok nu wel of niet? Het is nu duidelijk: hij is weer van kracht.” 's Middags zei hij al: “Ik verzoek iedereen met klem om zich aan de avondklok te houden.”
Coronastrategie loopt deuk op
Ondertussen loopt de coronastrategie van het kabinet een deuk op. Om te voorkomen dat het kabinet met lege handen staat als het gerechtshof vrijdag, of vlak daarna, de avondklok alsnog verbiedt, werkt het kabinet alvast aan een spoedwet, zo kondigde demissionair minister Ferd Grapperhaus van justitie en veiligheid dinsdagmiddag aan. Op die manier kan de avondklok later eventueel alsnog worden ingevoerd.
De uitspraak van de kortgeding-rechter dinsdagochtend komt voort uit een zaak die was aangespannen door de Stichting Viruswaarheid. Deze rechter stelt dat de noodwet die het kabinet gebruikte, dient voor ‘superspoedeisende gevallen, zoals een dijkdoorbraak’. De invoering van een avondklok waarover al langer werd nagedacht valt daar niet onder en zou in een speciale spoedwet, die door de Tweede en Eerste Kamer moet worden goedgekeurd, geregeld moeten worden.
Voor het gebruiken van de noodwet heeft het kabinet geen toestemming nodig van de Kamer. Het kabinet besprak overigens de invoering van de avondklok wel met de Kamer en uit de woorden van vertegenwoordigers van diverse partijen bleek ruime steun voor de maatregel. Dat er tijd was voor dat debat, was voor de rechter een signaal dat er kennelijk geen sprake was van 'superspoed’. Nadat gebruik was gemaakt van de noodwet, moest het kabinet overigens nog wel een aparte wet bij de Kamer indienen voor de avondklok en dat is ook gebeurd. Die wet is de Tweede Kamer ook al gepasseerd en ligt nu bij de Eerste Kamer.
Juridische onderbouwing
Rutte en Grapperhaus verkeken zich op de juridische onderbouwing van deze coronamaatregel. In de debatten die de Tweede Kamer voerde over de avondklok werd het kabinet gewaarschuwd voor die wankele juridische basis. Zo betoogde SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij dat het kabinet de lat hoog moet leggen om een zwaar middel als de avondklok in te zetten. Daar hoort een degelijke wet bij, stelde hij. Wat het kabinet doet ‘is heel ongemakkelijk’. Ook andere partijen brachten dat bezwaar naar voren.
Naast juridische bezwaren was er inhoudelijke tegenstand. De PVV vindt de avondklok een inperking van de vrijheid van burgers en een te zware maatregel om het coronavirus te bestrijden. Forum voor Democratie is sowieso tegen maatregelen om het coronavirus te bestrijden en dus ook tegen de avondklok.
Rutte betoogde dinsdag dat de noodzaak van de avondklok nog steeds bestaat. De besmettelijke Britse variant rukt op. Door de verspreiding van het virus zoveel mogelijk te hinderen, is de derde golf, die waarschijnlijk komt zodra de Britse variant sterk de overhand krijgt, op te vangen. Het kabinet deed eind januari ook een beroep op mensen slecht één bezoeker per dag te ontvangen. De twee maatregelen samen leidden volgens de premier tot 10 procent minder besmettingen.
Lees ook:
Avondklok verlengd tot 2 maart, ondanks grote impact op de samenleving
De avondklok wordt verlengd tot en met dinsdag 2 maart. Volgens minister Ferd Grapperhaus van justitie, die het besluit maandagavond bekend maakte, is dit nodig omdat het aantal besmettingen en het aantal ziekenhuisopnamen niet genoeg daalt.
