Kaag in het Torentje? De heftige reacties op haar kandidatuur kunnen een voordeel blijken

Als een tv-debat de doorslag kan geven in een verkiezingscampagne, dan kan D66-lijsttrekker Sigrid Kaag zich opmaken voor een grote test. Kaag gaat maandagavond een-op-een debatteren met PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen. Dat levert bij voorbaat bijzondere beelden op, van twee vrouwelijke lijsttrekkers tegenover elkaar die beiden willen regeren.

Het is erop of eronder voor Kaag. Van de ‘nieuwe gezichten’ bij deze verkiezingen is zij het vroegst gestart, eerder dan Ploumen en ook CDA-lijsttrekker Hoekstra, die veel later in de race kwamen. Deze week moet zij die voorsprong gaan verzilveren, wil zij haar partij op 17 maart een stevige positie bezorgen. D66 staat nu op twaalf tot vijftien zetels in de peilingen, een verlies. Maar Kaag is stellig dat er juist meer in zit. “Het is tijd voor een vrouw in het Torentje”, blijft ze zeggen.

Politieke strijdlust

De D66-lijsttrekker staat er tot nu toe ontspannen in en volgt een strategie van niet te vroeg willen pieken. Ze is veel onderweg in het land, voor persoonlijke ontmoetingen met gewone Nederlanders. Kaag die op een basisschool met leraren praat of Kaag die ’s avonds thuis op de bank ploft met haar honden – dat is het beeld waarmee D66 de lijsttrekker wil brengen.

Bij het eerste lijsttrekkersdebat, in Groningen, was ze afwezig. Sommigen begonnen zich al af te vragen of ze de politieke strijdlust wel heeft?

Het heeft zich uitbetaald, om zo de spanning op te voeren. Haar eerste grote lijsttrekkersdebat, bij RTL, werd een verrassing. Kaag was het overtuigendst, oordeelden kiezers volgens onderzoek van I&O Research. Overtuigender dan VVD-premier Rutte, die in de peilingen onbereikbaar hoog is gestegen. Binnen D66 is de vreugde groot; Kaag kan de strijd aan, is daar de stemming. De belangrijkste verkiezingsthema’s – onderwijs, klimaat en rechtsstaat – komen in al haar bijdragen voorbij.

Kleine marges

Op zich is er ook geen reden tot bezorgdheid. Ondanks de matige peilingen is het doel van de campagne nog steeds in zicht: D66 wil de grootste progressieve partij worden. Dat lijkt zeker mogelijk: in de peilingen staat de partij al tijden stabiel, net boven de PvdA, met GroenLinks daar weer achter. Maar de marges zijn klein. Kaag moet het verschil gaan maken.

Zij heeft bovendien vanaf dag één veel hoger gemikt: het premierschap. Met beloftes over nieuw leiderschap “dat omkijkt naar mensen en vooruitkijkt naar morgen, waar menselijke waarden weer centraal staan”, ging Kaag de campagne in. Zulke uitspraken verplichten om te scoren. D66 heeft de ambitie om weer te regeren. Daarbij willen de sociaal-liberalen niet in de rol komen van de juniorpartner die minder te zeggen heeft dan in Rutte III.

Een hoop bagger

Naarmate 17 maart nadert, valt Kaag steeds gerichter Rutte aan. “De VVD heeft Mark Rutte, maar niemand weet nog waar deze partij eigenlijk voor staat”, zei ze donderdag in debat met lezers van Tubantia. Rutte noemt ze een ‘manager’ die ‘tien jaar planloos VVD-beleid’ bracht, al geeft ze toe: bij de laatste vier jaar was D66 er zelf bij. Merkel noemt zij geregeld als voorbeeld van hoe het wél moet. “Politiek moet overtuigen vanuit eigen kracht, ook vóórdat de peilingen voldoende draagvlak laten zien”, aldus Kaag.

Haar claim op de macht, lijkt mede oorzaak van een hoop bagger op internet. Geen vrouwelijke politicus krijgt op internet zoveel haatdragende en seksistische reacties, becijferden de Universiteit van Utrecht en weekblad De Groene Amsterdammer. Zij turfden dertienduizend haatreacties in vijf maanden tijd. “Kutkaag’ is nog een van de vriendelijkste versies. Kaag reageert er zelden op, maar zei zaterdag: “Niemand gaat mij voorschrijven welke vrouw ik mag zijn. Laat je niet klein maken, zeg ik tegen alle meisjes en vrouwen.”

Lauw zijn de reacties sowieso nooit geweest. Haar kandidatuur maakt sterke opinies los, meer dan van andere lijsttrekkers. Het kan een voordeel blijken, in de belangrijke slotfase met veel zwevende kiezers. De ogen bij de laatste tv-debatten zullen ook weer op Kaag gericht zijn.

Lees ook:

Premier Kaag of Ploumen, het zou heel gewoon moeten zijn

Politiek columnist Hans Goslinga vraagt zich af waarom Nederland nog nooit een vrouw had die serieuze kans maakte op het premierschap. “Is dat louter toeval of is Nederland in de grond een conservatief land, waar mannen slechts mondjesmaat macht afstaan aan vrouwen?”

Ontwikkelingshulp? Alleen als we er zelf ook van profiteren. Bijna helft Nederlanders wil niet meer geld naar armere landen

Heeft corona de blik naar binnen gericht? Ontwikkelingshulp is het ondergeschoven kindje van de verkiezingen. Partijen besteden er in hun campagne niet veel aandacht aan.