Jetten: Vaste energiecontracten keren terug, met prijszekerheid

Energiebedrijven krijgen straks de plicht om hun klanten contracten voor een jaar of langer aan te bieden, met langdurige zekerheid over de prijs. Zo’n contract schept verplichtingen voor beide partijen, ook voor de klant: die moet een afkoopsom betalen bij het vroegtijdig overstappen naar een andere leverancier. Minister Rob Jetten voor klimaat en energie onthulde die plannen in zijn Abel Herzberg-lezing in Amsterdam.

“Jarenlang was maximale keuzevrijheid het credo voor energiecontracten”, aldus Jetten zondagmiddag in cultureel centrum de Rode Hoed. “Dat leidde in Nederland tot lagere prijzen. Maar nu de wereldmarkt onder druk staat, wordt de consument opgezadeld met variabele tarieven en nul komma nul voorspelbaarheid. Ik wil die balans herstellen: bedrijven verplichten ook langetermijncontracten aan te bieden, in ruil voor een reële overstapvergoeding als de consument tussentijds wil switchen.”

Een nieuw soort contract

Sinds de energieprijzen in Nederland zo explosief zijn gestegen, bieden stroom- en gasleveranciers alleen nog maar flexibele contracten aan. Dat betekent dat de klant elke maand weer moet afwachten hoe hoog de rekening zal zijn. Veel huishoudens komen daardoor in de problemen.

Jetten wil terug naar de situatie van vóór de grote prijsstijgingen. Toen waren er nog contracten voor één of meerdere jaren, met een vast voorschotbedrag per maand. De D66-minister wil die langetermijncontracten zelfs nog wat aanscherpen als het om prijszekerheid gaat. Hierover is hij al enige tijd in gesprek met de onafhankelijke toezichthouder ACM (Autoriteit Consument en Markt) en de energiebedrijven zelf. Dinsdag, Prinsjesdag, worden meer details bekend.

Afnemers met een jaarcontract zagen het afgelopen jaar hun voorschotbedrag tussentijds vaak al flink oplopen. In Jettens voorstel zou het maandbedrag tijdens de looptijd echt vast komen te liggen. De overstapvergoeding die klanten moeten betalen bij een voortijdige beëindiging van de overeenkomst, dient om ook de leveranciers meer zekerheid te bieden. Zo’n soort contract is nieuw, evenals de verplichting om het aan te bieden.

De democratie tussen haakjes

In zijn Herzberglezing schetst Jetten verder een beeld van een overheid die zich op ongekende wijze zal bemoeien met de markt, vooral bij het klimaatbeleid. “Stevig ingrijpen in de economie, ten gunste van mens en natuur”, noemt hij als eerste speerpunt. “De tijd van vrijblijvendheid is definitief voorbij. We geven duidelijkheid aan bedrijven en burgers door duurzame alternatieven tot norm te maken. Vervuilende zaken worden stap voor stap verboden, schone opties verplicht. Zoals de installatie van hybride warmtepompen vanaf 2026 en zonnepanelen op alle grote daken vanaf 2025.”

Bij al die overheidsbemoeienis zegt de klimaatminister wel te willen streven naar voldoende draagvlak onder de bevolking. “Het gevoel van urgentie maakt het verleidelijk om naar technische oplossingen te grijpen. Sommigen menen zelfs dat we de democratie tussen haakjes moeten zetten om de klimaatcrisis het hoofd te bieden. Maar uit onderzoek blijkt dat het omgekeerde waar is: hoe democratischer het land, hoe ambitieuzer het klimaatbeleid.” Jetten pleit voor de invoering van burgerfora.

Prijsplafond voor energie

In de aanloop naar Prinsjesdag werkt het kabinet aan verscheidene maatregelen tegen de dreigende energiearmoede door onbetaalbare rekeningen. Eerder lekte al uit dat er een fonds komt waarmee de overheid en energiebedrijven schulden overnemen van mensen met de laagste inkomens. Verder wordt er gebroed op een prijsplafond voor energie. Zondag vond hierover top­overleg plaats met onder anderen minister Kaag van financiën en de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen. Dat leverde nog geen doorbraak op.

Lees ook:

Oorlog in Oekraïne versnelt energietransitie. ‘Het klinkt vervelend, maar de oorlog helpt ons ook’

‘We zijn wakker geschud’, zegt Rob Jetten, de eerste klimaatminister van Nederland in dit eerdere interview met Trouw.