AnalyseRegeerakkoord
In het ‘treindocument’ van VVD en CDA tekent zich een groen en progressief regeerakkoord af
De contouren van een mogelijk regeerakkoord worden zichtbaar nu opnieuw een document is uitgelekt. Gert-Jan Segers liet het liggen in de trein.
Eén moment van vergeetachtigheid in de trein was genoeg. In de eersteklascoupé liet fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie onlangs een mapje liggen over de kabinetsformatie. Hij hoopte nog dat de schoonmaker het had meegenomen, maar de inhoud kwam bij de Volkskrant terecht en zo is opeens toch iets duidelijk geworden over de kant die het opgaat in de kabinetsformatie.
In het achtergelaten mapje zat een zeer concrete ‘schets’ van VVD en CDA voor een regeerakkoord. Ze schreven die schets al in september, vlak voordat D66 bereid was te onderhandelen over een doorstart van het demissionaire kabinet. Volgens informateur Johan Remkes speelt het document op dit moment geen rol meer in de onderhandelingen, maar dat lijkt onwaarschijnlijk. Segers had het stuk niet voor niets bij zich in de trein.
Een regeerakkoord met veel groene en progressieve ambities lijkt de inzet te zijn bij de onderhandelingen tussen de vier partijen, dat is althans het beeld dat opdoemt uit de voorstellen. VVD en CDA zijn al sinds september bereid om in klimaatbeleid fors tegemoet te komen aan de wensen van D66 en ChristenUnie. Nederland kan volgens VVD en CDA voorop gaan lopen in Europa, met klimaatdoelen die verder gaan dan de Europese onderlinge doelen. Kernenergie zou dan wel een onderdeel van de oplossing moeten worden. VVD en CDA staan verder open voor miljarden aan investeringen om de wooncrisis en de stikstofcrisis op te lossen, om armoede onder kinderen te halveren en meer erkende vluchtelingen uit te nodigen. Ook dat zijn wensen van D66 en ChristenUnie.
Flinke concessies
Met de schets wilden VVD en CDA vooral onderzoeken hoe D66 aan boord kon komen in de formatie, die in september volledig was vastgelopen. Ze kwamen met een uitgebreide lijst voorstellen (zie kader) in een poging om “oprecht te proberen het politieke programma en het profiel van D66 recht te doen”. D66 zegt het document pas voor het eerst gezien te hebben in oktober, toen de onderhandelingen inmiddels waren begonnen. In elk geval hadden VVD en CDA alle schetsen al klaarliggen om D66-fractievoorzitter Sigrid Kaag wat te bieden te hebben, nog voor ze haar veelbesproken ‘bocht’ inzette. Voor de ChristenUnie staan in het voorstel ook aantrekkelijke elementen, zoals de aanpassing van de kostendelersnorm. Over een van de gevoeligste onderwerpen in de formatie, medische ethiek, meldt de voorzet niets. Dat ligt open.
Het ligt voor de hand dat veel van deze voorstellen ook nu in de onderhandelingen nog steeds een rol spelen. Veel voorstellen stonden ook al in het document dat VVD en D66 deze zomer samen schreven. De VVD is bereid flink wat concessies te doen om een vierde kabinet-Rutte mogelijk te maken, dat is het beeld dat oprijst uit beide documenten samen. Voor het CDA zal welkom zijn dat in het nieuwe document de ‘modernisering’ van het artikel 23 van de Grondwet over de onderwijsvrijheid van de baan is.
Gert-Jan Segers biechtte woensdag meteen op dat hij degene is geweest die het stuk had laten slingeren. “Het stomste wat je kan overkomen. Ik ben een mens en heb iets heel erg doms gedaan”. Anders dan de vorige keer toen in de formatie documenten uitlekten, was de toedracht hiermee meteen bekend.
Wat staat er allemaal in de notitie?
Wonen
Het Rijk gaat, onder aanvoering van een minister van wonen, veel meer sturing geven aan de woningmarkt. Dit was een wens van de meeste formerende partijen. Er komt een woonfonds om de woningbouw te versnellen en het afschaffen van de verhuurdersheffing is niet langer taboe. De VVD wil graag dat sociale huurders met een hoog inkomen meer huur gaan betalen.
Klimaat
Nederland streeft ten minste naar 55 procent CO2-reductie in 2030, meer dan het door Europa aan Nederland opgelegde doel. VVD en CDA willen een groene industriepolitiek voeren, met specifieke eisen aan de twintig grootste vervuilende bedrijven. Dat moet worden betaald uit een klimaatfonds, dat mede wordt bekostigd door tijdelijk de staatsschuld te verhogen. Een komend kabinet moet al beslissen over de bouw van nieuwe kerncentrales. Lelystad Airport gaat open, maar krijgt samen met Schiphol een maximum aantal vluchten. Opening van Lelystad gaat vooral tegen de wens van de ChristenUnie in.
Onderwijs
Een belangrijk verschil met het document dat VVD en D66 eerder opstelden, is dat VVD en CDA grondwetsartikel 23 over de onderwijsvrijheid ongemoeid willen laten. Wel willen de partijen scholen die ‘de legitimiteit van de Nederlandse staat’ ondermijnen, kunnen aanpakken. Het CDA wil terugkeer van (een vorm van) de studiebeurs.
Landbouw en stikstof
Er moet een potje komen van 14 à 19 miljard euro om boeren te kunnen uitkopen of verplaatsen. Dit moet ‘minnelijk’ gebeuren, wat erop wijst dat de partijen geen gedwongen uitkoop willen. Het geld is ook voor natuurherstel en innovatie.
Arbeidsmarkt
De kinderopvang moet gratis worden, zodat de kinderopvangtoeslag, net als andere toeslagen, kan worden afgeschaft. Daarnaast moeten alle zelfstandigen een arbeidsongeschiktheidsverzekering krijgen. Meer mensen moeten een vast contract krijgen en het minimumloon moet omhoog.
Europa en buitenland
VVD en CDA vinden het bespreekbaar om een bewindspersoon van Europese Zaken aan te stellen. Het nieuwe kabinet moet voldoen aan de internationale verplichtingen op het gebied van defensie, ontwikkelingssamenwerking en diplomatie. Hiervoor is veel geld nodig.
Gezondheidszorg
Nederland moet voorbereid zijn op nieuwe pandemieën, onder meer door afspraken te maken met andere Europese landen over het inslaan van beschermingsmiddelen en door meer reserves aan te houden in de zorg. Het werk in de zorg moet daarnaast aantrekkelijker worden, financieel en qua werkomstandigheden. In het document staat niets over medische ethiek, een strijdpunt voor D66 en ChristenUnie. Die partijen worden tegemoetgekomen doordat specialisten in ziekenhuizen in loondienst moeten.
Migratie
VVD en CDA willen meer erkende en kwetsbare vluchtelingen toelaten. Daarnaast moeten de normen strenger worden voor asielzoekers die geen kans maken om in Nederland te blijven. De partijen willen arbeidsmigranten toelaten op basis van de behoefte van werkgevers. De werkgever moet bijdragen aan de huisvesting en integratie.
Bestuurlijke vernieuwing
In iedere gemeente komt een loket waar burgers in direct contact kunnen komen met de overheid. De VVD wil het kiesstelsel zo aanpassen dat regionale kandidaten en voorkeursstemmen een zwaardere weging gaan krijgen.
Justitie en veiligheid
De twee partijen willen de georganiseerde criminaliteit steviger te lijf gaan, zowel met repressie als preventie. De straffen voor drugsgerelateerde criminaliteit moeten omhoog. Verder willen CDA en VVD het recht en de rechtsbijstand beter toegankelijk maken.
Lees ook:
De Tweede Kamer weet zich geen raad met Thierry Baudet
Negeren of aanvallen? Weglopen of weerspreken? De Tweede Kamer worstelt met Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie, die ongevaccineerden ‘de nieuwe joden’ noemt, en de partijen die voorstander zijn van coronamaatregelen vergelijkt met NSB’ers. Of zijn er meer strategieën om Baudet te confronteren?
